ICC veroordeelt Amerikaanse sancties; Oppositie eist strengere houding van de regering

Het Internationaal Strafhof (ICC) heeft de sancties veroordeeld die de president van de Verenigde Staten, Donald Trump, op zijn functionarissen wil opleggen via een uitvoerend bevel. Diverse mensenrechtenorganisaties hebben deze zet ook fel bekritiseerd. De oppositiepartijen in Nederland willen dat het kabinet een strenger standpunt inneemt.

In een korte reactie verklaarde het ICC, dat in Den Haag is gevestigd, dat het “vastberaden achter zijn personeel staat en zich inzet om gerechtigheid en hoop te blijven bieden aan miljoenen onschuldige slachtoffers van gruweldaden wereldwijd.” De sancties van Trump zijn bedoeld als straf voor de arrestatiebevelen van het ICC tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en de voormalige minister van Defensie Yoav Gallant voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in de Gazastrook. De sancties omvatten financiële straffen en visabeperkingen voor mensen die het ICC helpen bij het onderzoeken van Amerikaanse burgers en Amerikaanse bondgenoten.

Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) uitte zijn spijt over de sancties. De oppositiepartijen willen een scherpere veroordeling. Nederland, als gastland van het ICC, moet meer doen, aldus GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kati Piri op X. “Trump heeft geen respect voor internationaal recht; hij gelooft alleen in de wet van de sterkste. Het onderzoek en de vervolging van oorlogsmisdadigers moeten doorgaan. Als gastland heeft Nederland de plicht het ICC te beschermen. Het is aan de regering om te handelen.” Ze voegde eraan toe: “De sancties van Trump tegen het ICC zijn een cadeau voor oorlogsmisdadigers en een klap in het gezicht van miljoenen slachtoffers wereldwijd voor wie het ICC de laatste hoop op gerechtigheid is.”

D66-leider Rob Jetten noemde de reactie van de regering “zwak” en drong er bij het kabinet op aan de Amerikaanse ambassadeur ter verantwoording te roepen. “Als zetel van internationale instellingen en rechtbanken heeft Den Haag de bijnaam ‘stad van vrede en gerechtigheid.’ We moeten dat met hand en tand verdedigen.”

“Spijt betuigen is niet genoeg,” zei SP-Kamerlid Sarah Dobbe. “Onze regering, het gastland van het Internationaal Strafhof, moet actie ondernemen ter bescherming!” Pieter Omtzigt, leider van de coalitiepartij NSC, noemde het ICC “een belangrijke instelling in de internationale rechtsorde, vooral tegen genocide en misdaden tegen de menselijkheid.”

Geert Wilders, leider van de extreemrechtse PVV, de grootste coalitiepartij, steunde Trump. “Kan het Internationaal Strafhof niet naar België of zoiets verplaatst worden? Ik heb nooit begrepen wat we winnen met die club hier,” plaatste Wilders op X.

Het ICC werd opgericht om mensen wereldwijd te vervolgen voor oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. 125 landen wereldwijd zijn lid van het hof, waaronder Nederland. De VS, China, Rusland en Israël zijn dat niet.

Trump beweerde onder andere dat de sancties van het ICC onwettig waren omdat Israël geen lid van het hof is. Volgens André Nollkaemper, hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam, gaat dat argument niet op. “De VS en Israël zijn misschien geen partij, maar Palestina wel. Het hof heeft jurisdictie over alle misdaden die op het grondgebied van Palestina zijn gepleegd. De enige uitzondering is de mogelijke arrestatie van Netanyahu: het internationaal recht geeft zittende regeringsleiders immuniteit tegen vervolging. Maar het Amerikaanse decreet is veel breder dan Netanyahu en er is geen juridische basis voor,” verklaarde hij aan NOS.

Amnesty International noemde de sancties van Trump “wraakzuchtig en agressief.” “Het is een brute zet die probeert te vernietigen wat de internationale gemeenschap gedurende decennia, zo niet eeuwen, zorgvuldig heeft opgebouwd: wereldwijde regels die voor iedereen gelden en die gericht zijn op gerechtigheid voor allen. De sancties gaan in tegen onze gemeenschappelijke menselijkheid,” zei Agnès Callamard, secretaris-generaal van de mensenrechtenorganisatie.

Human Rights Watch gaf aan dat de Verenigde Staten zich aan de zijde van oorlogsmisdadigers bevinden. De sancties van Trump “ondermijnen de internationale verantwoordelijkheid voor de ergste misdaden en beroven slachtoffers wereldwijd van gerechtigheid.” António Costa, president van de Europese Raad, het orgaan van Europese leiders, veroordeelde ook de sancties. “Het sanctioneren van het ICC bedreigt de onafhankelijkheid van het Hof en ondermijnt het internationale strafrechtsysteem als geheel,” zei hij op X.