Hoe zal Rusland reageren op het conflict tussen Israël en Iran?

Nieuws| Israël-Iran Conflict

Hoe zal Rusland reageren op het Israël-Iran conflict?

Een delicate balans wacht Rusland, een van de belangrijkste bondgenoten van Iran, dat ook banden onderhoudt met Israël. Een vrouw draagt haar kind na Israëlische aanvallen op Teheran op 15 juni 2025.

Na de “preventieve” aanvallen van Israël op militaire en nucleaire doelen in Iran vorige week, leek de positie van Rusland duidelijk. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou veroordeelde de aanvallen als “onverdiende militaire aanvallen op een soevereine VN-lidstaat”, verwijzend naar Iran. Het Kremlin, dat al jarenlang partnerschap met Iran onderhoudt, heeft aangedrongen op een diplomatische oplossing voor de crisis.

Sinds de vijandelijkheden begonnen op vrijdag zijn er meer dan 220 mensen omgekomen bij Israëlische aanvallen op Iran, terwijl 24 mensen zijn omgekomen bij Iraanse tegenaanvallen.

Beide landen delen een bondgenoot in de voormalige Syrische president Bashar al-Assad en hebben in zijn voordeel ingegrepen in de Syrische oorlog tot zijn uiteindelijke nederlaag eind vorig jaar. Iran heeft Rusland voorzien van Shahed-kamikazedrones die gebruikt worden tegen Oekraïense doelen, en vorig jaar waren er berichten dat Rusland honderden Fath-360 ballistische raketten van Iran ontving, die bekend staan om hun precisie op korte afstand.

“Natuurlijk moet Rusland vrienden zijn met Iran, want in de politiek en in het leven is alles heel eenvoudig,” merkte de hawkish Russische tv-persoonlijkheid Sergey Mardan op na de escalatie van de laatste crisis in het Midden-Oosten. “Als je een vijand hebt en jouw vijand heeft partners en bondgenoten, zijn die partners en bondgenoten automatisch jouw vijanden.”

“Er zijn geen illusies hierover, en die kunnen er ook niet zijn. Aangezien Israël een belangrijke bondgenoot van de Verenigde Staten is; … zijn we natuurlijk geïnteresseerd in de verzwakking van Israël en het helpen van zijn tegenstanders.”

Hoewel Rusland misschien sympathie heeft voor Iran, moet de omvang van hun relatie niet worden overschat, aldus de onafhankelijke specialist in het Midden-Oosten, Ruslan Suleymanov, die in Baku, Azerbeidzjan, is gevestigd. Rusland produceert nu zijn eigen Shahed-drones onder licentie, dus de eigen gevechtscapaciteiten zullen waarschijnlijk niet worden beïnvloed door het Israël-Iran conflict.

“Maar Rusland haastte zich niet om te delen, omdat het erg belangrijk is voor Moskou om een balans in het Midden-Oosten te behouden en relaties met Israël te onderhouden. En als Rusland begint met het leveren van wapens aan Iran, sluit niemand uit dat deze wapens op Israël gericht kunnen zijn, en dat wil het Kremlin niet.”

Hoewel dit jaar een strategisch partnerschapsovereenkomst is ondertekend tussen Moskou en Teheran, merkte Suleymanov op dat dit niet betekent dat Rusland verplicht is om Iran te verdedigen.

“Het is duidelijk dat Rusland, net als China, bij elke stemming in de VN-Veiligheidsraad aan de kant van de Islamitische Republiek [Iran] zal staan,” zei hij. “We moeten echter niet meer verwachten.”

Terwijl de westerse liberale oppositie over het algemeen Israël steunt, maakt Rusland gebruik van een fijne lijn om zijn banden met de regering van president Benjamin Netanyahu te behouden.

“Een aap heeft zijn granaat afgenomen. We wachten op de andere,” schreef de in ballingschap levende Russische politicus Dmitry Gudkov op sociale media, verwijzend naar de Iraanse en Russische leiders. “Heeft Israël (of enig ander land, voor dat matter) het wettelijke recht om te proberen een nucleaire granaat uit de handen van een grote aap te slaan die ernaast mee speelt? En een die constant in jouw richting gromt? Ik denk dat het antwoord voor de hand ligt.”

De relaties van Rusland met Israël zijn gecompliceerd. Hoewel de Sovjetunie aanvankelijk de oprichting van de staat Israël steunde, nam het al snel de kant van Arabische landen en steunde de Palestijnse zaak.

Tegenwoordig weigert Rusland Hamas op de zwarte lijst te plaatsen als een “terroristische organisatie”, hoewel de steun voor Palestina in balans is met de relatie met Israël. Israël maakt zich ondertussen zorgen over de veiligheid en het voortbestaan van de Joodse gemeenschap in Rusland.

Met betrekking tot Syrië deelden Rusland en Israël een begrip waarbij Moskou stilletjes Israëlische operaties die gericht waren op zijn bondgenoot, het door Iran gesteunde Hezbollah, negeerde. Israël, op zijn beurt, vermeed het om Moskou te provoceren of sancties op te leggen en Oekraïne te bewapenen. De val van al-Assad’s regime heeft deze rekensom echter veranderd.

“Rusland en Israël, in grote lijnen, gaan uit van verschillende belangen in Syrië,” merkte Alexey Malinin op, oprichter van het in Moskou gevestigde Centrum voor Internationale Interactie en Samenwerking en lid van de Digoria Expert Club. “Als Rusland het doel had om de veiligheid van Syrische burgers te waarborgen, dan stelt Israël zich als doel om zichzelf maximaal te beschermen tegen potentiële bedreigingen vanuit Syrië, zonder aandacht te besteden aan de legaliteit en legitimiteit van dergelijke beslissingen. Daarom ging Israël kalm voorbij de bufferzone op de Golanhoogte en bezette de facto het grondgebied van Syrië na de val van het regime van Bashar al-Assad.”

“Het was echt belangrijk voor Rusland om contact te hebben met Israël, terwijl het in Syrië was, want zonder interactie met Tel Aviv was het heel moeilijk om enige manoeuvres op Syrisch grondgebied uit te voeren,” voegde Suleymanov toe. “Maar nu bestaat die behoefte gewoon niet meer. Rusland heeft geen nauwe coördinatie met [Israël] nodig.”

Toch hebben de Russische president Vladimir Poetin en Netanyahu in het verleden een vriendschappelijke relatie genoten, waarbij ze zelfs samen zijn gezien tijdens een balletvoorstelling in 2016.

Rusland de machtsspelers?

Sommige analisten geloven dat de Israël-Iran crisis Poetin de kans biedt om zijn diplomatieke spierballen te tonen. “Vladimir Poetin heeft al bemiddeling aangeboden, en Rusland is objectief een van de platforms die het meest openstaan voor compromis vanwege de constructieve relaties met beide landen,” stelde Malinin vast.

Maar Suleymanov zei dat de invloed van het Kremlin op het Midden-Oosten is afgenomen sinds de machtswisseling in Syrië en dat het al zijn handen vol heeft. “Rusland zelf heeft tussenpersonen nodig in Oekraïne,” zei hij. “De situatie in het Midden-Oosten zal de oorlog in Oekraïne niet direct beïnvloeden. Maar voor het Kremlin is het ongetwijfeld voordelig dat de aandacht van de wereldgemeenschap, te beginnen met het Westen, nu is afgeleid van Oekraïne. Tegen deze achtergrond kan Poetin verdergaan met een nieuwe offensief in Oekraïne.”

Malinin erkende dat de westerse steun voor Kyiv op korte termijn kan afnemen “ten voordele van Israël”. “Maar het is onwaarschijnlijk dat we in deze context kunnen spreken over iets serieus en op grote schaal.”