‘Het hele plan ruikt’: Oegandezen stellen deal voor acceptatie van Amerikaanse gedeporteerden in vraag

Nieuws| Mensenrechten

‘Het hele plan stinkt’: Ugandezen stellen vraagtekens bij akkoord om Amerikaanse gedeporteerden op te vangen

Uganda wordt gepromoot als een locatie voor deportatie van de bekende Amerikaanse gedetineerde Kilmar Abrego Garcia. Ugandezen hebben hun kritiek geuit op de overeenkomst met de regering van de Amerikaanse president Donald Trump, waarbij ze de afwezigheid van goedkeuring door het parlement van het Oost-Afrikaanse land in twijfel trekken en suggereren dat de deal een manier is om politieke druk op president Yoweri Museveni te verlichten.

Na sancties van Washington die gericht waren op vele overheidsfunctionarissen, waaronder de parlementsvoorzitter, zal “Museveni blij zijn” om zaken te doen met de VS, aldus Ibrahim Ssemujju, een wetgever en prominente oppositieleider. “Hij zal vragen: ‘Wanneer komen ze?’”

Ugandese functionarissen hebben weinig details over de overeenkomst vrijgegeven, hoewel ze hebben aangegeven de voorkeur te geven aan gedeporteerden van Afrikaanse oorsprong en geen mensen met een strafblad willen. Desondanks wordt het land gepromoot als een deportatielocatie voor de hooggeprofileerde gedetineerde Kilmar Abrego Garcia, een man uit Maryland en een El Salvador-native die beschuldigd wordt van mensen-smokkel.

Abrego Garcia is het gezicht geworden van Trumps strenge anti-immigratiebeleid. Hij heeft een Amerikaanse vrouw en kinderen, woont al jaren in de staat Maryland en heeft sinds 2019 een beschermde juridische status, toen een rechter oordeelde dat hij niet naar El Salvador kon worden gedeporteerd omdat hij daar gevaar zou lopen. Hij werd maandag gearresteerd door immigratiefunctionarissen in Baltimore. Het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid verklaarde in een verklaring dat Abrego Garcia “wordt verwerkt voor verwijdering naar Uganda”.

Hij is al eerder gedeporteerd als een van de meer dan 200 mensen die dit jaar door de Trump-administratie naar de mega-gevangenis CECOT in El Salvador zijn gestuurd als onderdeel van Trumps hardere aanpak tegen vluchtelingen, immigranten en asielzoekers in de VS. Zijn zaak blijft een belangrijk discussiepunt voor de Trump-administratie in haar anti-immigratiebeleid. Advocaten van het ministerie van Justitie gaven toe dat de Salvadoraanse burger ten onrechte was gedeporteerd vanwege een “administratieve fout”.

Volgens zijn advocaten werd Abrego Garcia ernstig mishandeld en onderworpen aan psychologische marteling in de gevangenis in El Salvador.

‘Het hele plan stinkt’

“Zonder parlementaire controle stinkt het hele plan,” zei Mathias Mpuuga, tot voor kort de leider van de oppositie in het Ugandese parlement. Hij zei dat de overeenkomst met de VS hem “een beetje perplex” deed voelen, omdat Uganda moeite heeft om te zorgen voor vluchtelingen die conflicten in buurlanden, zoals de Democratische Republiek Congo, Zuid-Soedan en Soedan, ontvluchten.

Sommige Ugandezen zeiden dat de overeenkomst alleen logisch is vanuit “economische noodzaak” voor de Ugandese regering. Maar het blijft onduidelijk wat de Ugandese autoriteiten precies terugkrijgen voor het accepteren van gedeporteerden. Analisten speculeerden dat Uganda betere handelsdeals zoekt en in de goede gratie van Trump wil komen.

Okello Oryem, de staatssecretaris verantwoordelijk voor internationale betrekkingen, vertelde het persbureau Associated Press dat zo’n deal “volledige onzin” was. Hij deed deze opmerkingen een dag voordat zijn permanente secretaris bevestigde dat er een overeenkomst was om individuen te accepteren die “terugkeer naar hun landen van herkomst met tegenzin of zorgen tegemoet treden”.

Onderhandelaars voor Uganda zouden rechtstreeks aan Museveni rapporteren, die al veertig jaar aan de macht is en wiens regering, volgens mensenrechtenorganisaties, betrokken is bij onwettige moorden, arrestaties van oppositieleden en aanvallen op journalisten.

Gedurende een groot deel van zijn regeerperiode werd Museveni algemeen gezien als een sterke bondgenoot van de VS, vooral vanwege zijn steun aan terrorismebestrijdingsoperaties in Somalië, toen hij troepen daarheen stuurde om te vechten tegen de aan al-Qaeda gelinkte groep al-Shabab. Maar zijn aanzien in Washington is de afgelopen jaren drastisch gedaald. De regering van voormalig president Joe Biden oefende druk uit op zijn regering vanwege corruptie, zorgen over LGBTQ-rechten en andere mensenrechtenschendingen, en een groeiend aantal Ugandese functionarissen werd geconfronteerd met sancties.

De LGBTQ-gemeenschap in Uganda wordt geconfronteerd met verscherpte vervolging na de invoering van een strenge anti-homowet twee jaar geleden, volgens een rapport dat in mei door Human Rights Watch is gepubliceerd, waarin staat dat Ugandese autoriteiten “wijdverbreide discriminatie en geweld” hebben gepleegd en “desinformatie en haat tegen LGBT-personen” hebben verspreid sinds de wet van 2023 werd ingevoerd.

Naast voorzitter Anita Among, een belangrijke bondgenoot van Museveni, zijn ook Ugandese functionarissen die door de VS zijn gesanctioneerd de huidige gevangenisdirecteur, een voormalige politiechef, een voormalige plaatsvervangende legercommandant en voormalige ministers van de regering.

Voor Museveni is de deal met de VS om gedeporteerden te accepteren wenselijk “om politieke en wellicht economische redenen”, zegt Marlon Agaba, de hoofd van een vooraanstaande anticorruptiegroep in Uganda. De deal verlicht de druk op Museveni en kan gepaard gaan met handelsmogelijkheden, aldus Agaba, uitvoerend directeur van de Anti-Corruption Coalition Uganda. “De Trump-administratie draait om deals, en elke sterke man zou dat verwelkomen,” voegde hij eraan toe.

In juli heeft de VS vijf mannen met een strafblad gedeporteerd naar het koninkrijk Eswatini in Zuid-Afrika en acht anderen naar Zuid-Soedan. Rwanda heeft ook gezegd dat het tot 250 gedeporteerden uit de VS zal ontvangen.