Heeft Trump de aanval van Israël op Iran goedgekeurd en bereidt de VS zich voor op oorlog?

Nieuws | Israël-Iran conflict

Heeft Trump Israël’s aanval op Iran goedgekeurd, en is de VS zich aan het voorbereiden op oorlog?

De Amerikaanse president heeft diplomatie gesteund, maar recente uitspraken suggereren dat hij mogelijk militaire actie als een vorm van dwang ondersteunt.

Terwijl het conflict tussen Iran en Israël escaleert, geeft de regering van de Verenigde Staten, onder leiding van president Donald Trump, tegenstrijdige signalen over de vraag of zij nog steeds achter een diplomatieke oplossing voor het nucleaire programma van Iran staat.

Publiekelijk heeft de VS een onderhandeld akkoord gesteund, en Amerikaanse en Iraanse onderhandelaars hadden gepland om deze week opnieuw bijeen te komen. Zo recent als donderdag benadrukte Trump in een post op Truth Social: “We blijven toegewijd aan een diplomatische oplossing.”

Maar 14 uur later, toen Israël begon met zijn aanvallen op Iran, plaatste Trump een bericht waarin hij stelde dat hij Iran een deadline van 60 dagen had gegeven om tot een akkoord te komen – en dat die deadline inmiddels was verstreken. Tegen zondag drong Trump aan op een deal tussen Israël en Iran, en gaf aan hen daarbij te willen helpen.

Op maandag, terwijl Trump zich voorbereidde om de G7-top in Canada vroegtijdig te verlaten, werden zijn waarschuwingen steeds dreigender: hij postte dat Iran geen nucleaire wapens kan hebben en dat “iedereen onmiddellijk Teheran moet evacueren!” De Amerikaanse president ontkende later speculaties dat hij vroegtijdig naar Washington, DC, was teruggekeerd om een wapenstilstand te onderhandelen, en merkte op dat het om iets “veel groters” ging.

Trump’s onduidelijke uitspraken hebben de discussie onder analisten aangewakkerd over de werkelijke omvang van de Amerikaanse betrokkenheid en intenties in het Israël-Iran conflict.

Debat over Trump’s knipoog

Trump heeft enige Amerikaanse betrokkenheid bij de aanvallen ontkend. “De VS hadden niets te maken met de aanval op Iran, vanavond,” schreef hij zondag.

Kelsey Davenport, directeur van het non-proliferatiebeleid bij de Amerikaanse Arms Control Association, zei dat Trump’s boodschap duidelijk was. “Ik denk dat president Trump heel duidelijk is geweest in zijn tegenstand tegen het gebruik van militaire kracht tegen Iran terwijl de diplomatie aan de gang was. En rapporten suggereren dat hij zich tegen [Israëlische premier Benjamin] Netanyahu heeft verzet,” zei ze.

Wat waarschijnlijker is, volgens Davenport, is dat “Israël zich zorgen maakte dat diplomatie zou slagen, wat zou betekenen dat er een deal zou komen” en “dat het dit niet als in lijn met zijn belangen en doelen ten aanzien van Iran zag.”

Richard Nephew, een professor aan de School of International and Public Affairs van Columbia University, was het daarmee eens en zei dat het de consistente koers van Trump naar een deal was die Israël verontrustte.

“Ik denk dat het die consistentie is die daadwerkelijk het probleem is geweest,” zei Nephew, die van 2011 tot 2013 directeur voor Iran was bij de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad onder president Barack Obama.

Maar Ali Ansari, een professor in de Iraanse geschiedenis aan de Universiteit van St Andrews in Schotland, was het daar niet mee eens.

“Tegelijkertijd is het Amerikaanse standpunt dat Israël de leiding moet nemen en dit echt zelf moet doen,” zei hij.

Kan Trump in het conflict worden getrokken?

Israël wordt verondersteld de bovengrondse sectie van Iran’s uraniumverrijkingsfaciliteit in Natanz te hebben vernietigd. Deze faciliteit heeft uranium tot 60 procent zuiverheid verrijkt – veel hoger dan de 3,67 procent die nodig is voor kernenergie, maar lager dan de 90 procent die nodig is voor een atoombom. Stroomverlies in Natanz als gevolg van de Israëlische aanval kan ook de ondergrondse verrijkingssectie op Natanz hebben beschadigd, aldus het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA).

Maar volgens de beoordeling van de IAEA heeft Israël de andere uraniumverrijkingsfabriek in Fordow, die in een berg is ingebed en ook uranium tot 60 procent zuiverheid verrijkt, niet beschadigd.

“Het is waarschijnlijk dat Israël Amerikaanse steun nodig zou hebben als het daadwerkelijk enkele van deze ondergrondse faciliteiten zou willen binnendringen,” zei Davenport, wijzend op de grootste conventionele bom van de VS, de 13.600 kg (30.000 lbs) Massive Ordnance Penetrator.

“Met herhaalde aanvallen met die munitie zou je waarschijnlijk enkele van deze faciliteiten kunnen beschadigen of vernietigen,” zei Davenport, waarbij ze opmerkte dat Washington “die bom nog niet naar Israël heeft overgebracht.”

Nephew sloot de kans dat dit zou gebeuren niet uit.

“We weten dat [Trump] graag aan de kant van de winnaars staat. Voor zover hij de Israëli’s momenteel als winnaars ziet, is dat de reden waarom hij zijn positie handhaaft en waarom ik denk dat we een knipoog [naar Israël] hebben,” zei hij.

Op vrijdag vloog de VS een groot aantal luchtbijtankvliegtuigen naar het Midden-Oosten en beval het vliegdekschip USS Nimitz daarheen te varen. Op dinsdag werd aangekondigd dat er meer gevechtsvliegtuigen naar de regio werden gestuurd.

Ansari was het ermee eens dat het aanvankelijke succes van de Israëlische aanvallen zou kunnen betekenen dat “Trump in de verleiding komt om mee te doen, gewoon om wat van de glorie te krijgen,” maar hij denkt dat dit Iran kan dwingen zich terug te trekken.

“Het kan goed zijn dat de VS zich daadwerkelijk aansluiten bij een aanval op Fordow, hoewel ik denk dat zelfs de echte dreiging van een Amerikaanse aanval de Iraniërs aan de onderhandelingstafel zal brengen,” zei Ansari. “Ze kunnen – met eer – toegeven aan de Verenigde Staten; dat kunnen ze echter niet aan Israël, hoewel ze misschien geen keuze hebben.”

Voorzichtig met de Amerikaanse betrokkenheid introduceerde de Amerikaanse senator Tim Kaine maandag een oorlogsbevoegdheidsresolutie die zou vereisen dat het Amerikaanse Congres militaire acties tegen Iran goedkeurt.

“Het is niet in ons nationale veiligheidsbelang om een oorlog met Iran te beginnen, tenzij die oorlog absoluut noodzakelijk is om de Verenigde Staten te verdedigen,” zei Kaine.

Diplomatie versus geweld

Obama geloofde niet dat een militaire oplossing aantrekkelijk of haalbaar was voor het nucleaire programma van Iran, en hij koos voor een diplomatiek proces dat resulteerde in het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) in 2015. Die overeenkomst stelde voor dat de IAEA alle nucleaire activiteiten van Iran zou monitoren om ervoor te zorgen dat uraniumverrijking alleen de niveaus bereikte die nodig zijn voor energieproductie.

Volgens Nephew en Davenport heeft Trump indirect de vlammen van de militaire optie aangewakkerd toen hij de VS in 2018 als president uit de JCPOA trok op verzoek van Israël.

Twee jaar later verklaarde Iran dat het uranium tot 4,5 procent zuiverheid zou verrijken, en in 2021 verfijnde het dat tot 20 procent zuiverheid. In 2023 meldde de IAEA dat het uraniumdeeltjes had gevonden in Fordow die tot 83,7 procent waren verrijkt.

Trump bood tijdens zijn eerste presidentschap geen alternatief voor de JCPOA, net zomin als president Joe Biden na hem.

“Het in brand steken van [de JCPOA] was een directe bijdrage aan waar we vandaag zijn,” zei Nephew. Het zoeken naar een militaire weg in plaats van een diplomatieke om een nucleair programma te beperken “draagt bij aan een proliferatiepad,” zei hij, “omdat landen zeggen: ‘De enige manier waarop ik mezelf kan beschermen is als ik deze weg insla.’”

Davenport, een expert op het gebied van de nucleaire en raketprogramma’s van Iran en Noord-Korea, zei dat zelfs de regimewisseling in Teheran die Netanyahu heeft geëist het probleem niet zou oplossen.

“Regimewisseling is geen gegarandeerde strategie voor non-proliferatie,” zei ze. “We weten niet wat er zou komen als dit regime zou vallen in Iran. Als het het leger zou zijn dat de controle overneemt, zouden nucleaire wapens waarschijnlijker zijn. Maar zelfs als het een meer open democratische regering zou zijn, kiezen democratieën er ook voor om nucleaire wapens te bouwen.”