Haiti in Vrije Val: Geweld Escaleert, Waarschuwing van Mensenrechtenorganisatie

Haiti in ‘vrije val’ door escalatie van geweld, waarschuwt mensenrechtenorganisatie

De situatie van de veiligheid in Haïti verkeert in een “vrije val”, aldus Human Rights Watch (HRW), terwijl gewapende groepen blijven toeslaan met dodelijk geweld in de hoofdstad en andere delen van het Caribische land. In een verklaring op donderdag zei HRW dat criminele bendes hun aanvallen in Port-au-Prince sinds eind vorig jaar hebben opgevoerd, en slechts 10 procent van de stad onder controle van de overheid blijft.

“De veiligheidssituatie in Haïti verkeert in een vrije val en de Haïtianen lijden onder verschrikkelijke misstanden,” zei Nathalye Cotrino, senior onderzoeker voor de Amerikaanse tak van de mensenrechtenorganisatie.

Het land heeft jarenlang geleden onder geweld, terwijl krachtige gewapende groepen, vaak met banden met de politieke en zakelijke leiders van het land, strijden om invloed en controle over gebieden. De situatie verslechterde dramatisch na de moord op de Haïtiaanse president Jovenel Moise in juli 2021, die een machtsvacuüm veroorzaakte.

In 2024 lanceerden de bendes aanvallen op gevangenissen en andere staatsinstellingen in Port-au-Prince, wat leidde tot een nieuwe politieke crisis. De campagne van geweld leidde tot het aftreden van de ongekozen premier van Haïti, de oprichting van een overgangspresidentschap, en de inzet van een VN-ondersteunde, multinationale politietaak.

De door Kenia geleide politie – formeel bekend als de Multinationale Veiligheidssteunmissie (MSS) – is er echter niet in geslaagd om de controle van de bendes terug te winnen. Waarnemers beweren dat de missie onderfinancierd en slecht uitgerust is.

Onlangs zijn zogenaamde “zelfverdedigingsgroepen” gevormd als reactie op de gewapende bendes, wat heeft geleid tot meer dodelijk geweld. Er zijn ook protesten uitgebroken in Port-au-Prince tegen het overgangspresidentschap van het land, dat er niet in slaagt de veiligheid te herstellen. Op 7 april verklaarden de autoriteiten een nieuwe staat van beleg van een maand te midden van het geweld.

“Het verklaren van noodsituaties zonder de politie van de nodige middelen te voorzien, zoals effectieve gepantserde voertuigen, zal de onveiligheid niet oplossen,” zei het Nationale Netwerk voor Mensenrechtenverdediging, een toonaangevende Haïtiaanse mensenrechtenorganisatie, in een recent rapport.

“De afwezigheid van een reactie van de staat heeft de politie veranderd in brandweerlieden—constant reagerend zonder strategische richting—terwijl steden één voor één vallen,” voegde de organisatie eraan toe.

‘Waarom helpt niemand ons?’

Volgens cijfers van de VN zijn tussen 1 januari en 27 maart minstens 1.518 mensen omgekomen en 572 gewond geraakt door bende-aanvallen, operaties van beveiligingsdiensten en geweldsacties van de “zelfverdedigingsgroepen” en anderen. Een hulpverlener in Haïti vertelde aan HRW dat mensen “geen veilige plek meer hebben” om naartoe te gaan.

“Vrouwen … die hulp zoeken hebben niet alleen geliefden verloren, maar zijn ook verkracht, ontheemd en op straat achtergelaten, hongerig en vechtend om te overleven. We weten niet hoe lang ze dit lijden nog kunnen verdragen,” zei de hulpverlener.

“Alle [slachtoffers] vragen is dat het geweld stopt. Zonder steun van de politie of de overheid voelen ze zich in de steek gelaten. Ze vragen: ‘Waarom helpt niemand ons? Waarom doen Haïtiaanse levens er niet toe als wij ook mensen zijn?’”

De VN geeft ook aan dat meer dan 1 miljoen Haïtiërs door het geweld zijn ontheemd, terwijl de helft van het land – ongeveer 5,5 miljoen mensen – te maken heeft met acute voedselonzekerheid. Begin april meldde Save the Children dat meer dan 40.000 kinderen tot de ontheemden behoorden in de eerste drie maanden van 2025.

“Kinderen in Haïti zijn gevangen in een nachtmerrie,” zei Chantal Sylvie Imbeault, landdirecteur van de organisatie in Haïti, in een verklaring. “Ze leven in dodelijke gebieden die onder controle staan van gewapende groepen, worden beroofd van een normaal jeugd, en lopen constant risico op rekrutering—terwijl humanitaire hulp moeite heeft om hen te bereiken,” voegde ze eraan toe.

“Terwijl de ontheemding blijft toenemen, raken opvanglocaties volledig overbevolkt, waardoor kinderen kwetsbaar worden voor ziekten, uitbuiting en seksueel geweld.”