Foto’s: Internationaal Gerechtshof Bereidt Zich Voor op Behandeling van Vanuatu’s Klimaatverplichtingen

In Beeld

De ooit iconische Holiday Inn villa’s in Port Vila, Vanuatu, liggen gedeeltelijk verzonken na meerdere cyclonen en een aardbeving die onherstelbare schade heeft veroorzaakt.

Toen John Warmington tien jaar geleden begon met duiken in de riffen buiten zijn huis in Havannah Harbour, Vanuatu, leek het koraal op een verzonken bos – hoge staken van staghorn koraal vertakten zich in gele takken, plaatkoralen lagen als een bladerdak, en wolken van schietende vissen bewogen zich door het labyrint.

“We kenden elk stukje van dat rif,” zei hij. “Het was als een vriend.”

Nu is het onherkenbaar.

Na de verwoestingen van Cycloon Pam in 2015, bedekten sedimenten van inlandse rivieren de koraalbedden. Kroon van doorns zeesterren drongen binnen en verslonden de herstellende poliepen.

De cyclonen in 2023 verpletterden wat er nog over was. En in december 2024 schudde een aardbeving met een kracht van 7,3 de zeebodem.

Wat overblijft is een koraalbegraafplaats – gebleekte puin verspreid over de zeebodem, ingestorte habitats, en het leven is verdwenen.

“We zijn met tranen uit het water gekomen,” zei Warmington, die duizenden duiken op dit enkele rif heeft geregistreerd. “We zien alleen maar verdriet.”

Een zeeschildpad knabbelt aan wat overblijft van het ooit levendige rif bij Havannah Harbour, aan de kust van Efate Island, Vanuatu.

Dit verdriet wordt steeds gebruikelijker in deze eilandnatie in de Stille Oceaan, waar intensiverende cyclonen, stijgende zeespiegels en zoutwaterintrusie de kusten herconfigureren en het dagelijks leven bedreigen.

Sinds 1993 zijn de zeespiegels rond de kusten van Vanuatu met ongeveer 6 mm per jaar gestegen – aanzienlijk sneller dan het wereldgemiddelde – en in sommige gebieden heeft tektonische activiteit dat tempo verdubbeld.

Op woensdag zal Vanuatu zijn zaak voor het hoogste gerechtshof ter wereld brengen. Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) zal een adviesuitspraak doen over de juridische verplichtingen van landen om klimaatverandering aan te pakken en de gevolgen als ze dat niet doen.

De zaak, geleid door Vanuatu en gesteund door meer dan 130 landen, wordt gezien als een potentieel keerpunt in het internationale klimaatrecht.

De uitspraak zal niet juridisch bindend zijn, maar kan helpen toekomstige inspanningen te vormen om grote vervuilers verantwoordelijk te houden en de financiering en actie te waarborgen die kleine eilandnaties nodig hebben om zich aan te passen of te overleven.

Dit komt na tientallen jaren van frustratie voor Stille Oceaanlanden die toekijken hoe hun thuislanden verdwijnen.

In Tuvalu, waar de gemiddelde hoogte slechts twee meter is, heeft meer dan een derde van de bevolking een visum voor klimaatmigratie naar Australië aangevraagd.

Tegen 2100 wordt verwacht dat een groot deel van het land onder water zal staan tijdens hoogtij.

In Nauru is de regering begonnen met het verkopen van paspoorten aan rijke buitenlanders – die visumvrije toegang bieden tot tientallen landen – in een poging inkomsten te genereren voor mogelijke verhuizingsinspanningen.

Vanuatu heeft al opinies gevraagd van andere internationale rechtbanken en zet zich in voor de erkenning van ecocide – de vernietiging van het milieu – als een misdaad onder het Internationaal Strafhof.

Niet al deze effecten kunnen uitsluitend aan klimaatverandering worden toegeschreven, zei Christina Shaw, directeur van de Vanuatu Environmental Science Society.

Kustontwikkeling, tektonische verzakking, vulkaanuitbarstingen, ontbossing en vervuiling dragen ook bij aan de achteruitgang van ecosystemen.

Kinderen spelen op Pele Island.

“Het milieu van Vanuatu is van nature vrij kwetsbaar omdat het jong is met smalle riffen, kleine hoeveelheden humus heeft en regelmatig wordt beïnvloed door natuurrampen,” zei ze. “Maar we moeten ook denken aan de andere menselijke invloeden op ons milieu.”

De schade beperkt zich niet tot huizen, tuinen en riffen – het reikt tot plaatsen die ooit als onaantastbaar werden beschouwd.

Op het eiland Pele zit dorpshoofd Amos Kalsont bij het graf van zijn broer terwijl de golven tegen gebroken grafstenen slaan die half in het zand zijn begraven.

Bij hoogtij liggen het graf van zijn broer en dat van zijn vader op slechts een paar armlengtes van de zee. Sommige huizen en tuinen zijn al naar het binnenland verplaatst, en zoutwaterintrusie heeft de belangrijkste drinkwatervoorziening van de gemeenschap vervuild.

Nu overweegt de gemeenschap om het hele dorp te verplaatsen – maar dat zou betekenen dat ze het land moeten verlaten dat hun grootouders met de hand hebben ontgonnen.

Veel mensen in Vanuatu blijven vastbesloten om iets sterker op te bouwen en hopen dat de rest van de wereld hen zal steunen.

Terug in Havannah Harbour duikt John Warmington nog steeds in het rif dat hij als onderdeel van zijn familie beschouwt. Hoewel een groot deel ervan verloren is gegaan, zijn hij en zijn vrouw Sandy begonnen met het herplanten van koraalfragmenten in de hoop wat er nog over is te herstellen.