Feitencheck: Zijn late-term abortussen ooit ‘medisch noodzakelijk’?

Uitleg: Zijn late zwangerschapsafbrekingen ooit ‘medisch noodzakelijk’?

Een post op Threads in de VS beweerde dat abortus nooit medisch noodzakelijk is in het laatste trimester. Maar is dat waar? Experts zeggen dat de juiste medische interventie tijdens de zwangerschap afhangt van de specifieke toestand van de patiënt.

Gezondheidszorg wordt als “medisch noodzakelijk” beschouwd wanneer het nodig is om de gezondheid van een patiënt te behouden of te herstellen. Ondanks beweringen op sociale media kan abortus in noodgevallen, zelfs in het derde trimester, in die categorie vallen.

“Abortus is nooit medisch noodzakelijk in het laatste trimester. Letterlijk nooit. Ze doen gewoon een keizersnede,” stelde een post op 6 november op Threads. Deze bewering werd gemarkeerd als onderdeel van de inspanningen van Meta om valse informatie te bestrijden.

Er zijn situaties waarin abortus medisch noodzakelijk kan zijn om de gezondheid van een vrouw te behouden of haar leven te redden, zeggen artsen en experts op het gebied van reproductieve gezondheid. Experts op het gebied van verloskunde en gynaecologie gaven aan dat de bewering een misverstand is over hoe en wanneer keizersneden worden gebruikt bij abortusprocedures, en dat het de vele complexe omstandigheden en interventies die bij zwangerschap kunnen komen kijken, vereenvoudigt.

Keizersneden worden beschouwd als een grote invasieve operatie waarbij de fetus via een buikincisie wordt verwijderd en kunnen risico’s op gezondheidscomplicaties met zich meebrengen, zoals bloedingen. Ze worden niet typisch gecodeerd als abortussen en worden meestal uitgevoerd met het doel een levensvatbare fetus te leveren. Het American College of Obstetricians and Gynecologists raadt deze operatie in het kader van abortus niet aan vanwege de verhoogde risico’s voor de zwangere patiënt.

“Abortus is geen gemakkelijke medische kwestie,” schreef Dr. Deborah Bartz, een OB-GYN die abortussen uitvoert voor medisch complexe patiënten in Boston, in een e-mail. “Elke zwangere persoon heeft unieke gezondheidscondities, wat leidt tot diepgaande medische complexiteit van patiënt tot patiënt.”

Voor een zwangere vrouw kunnen ernstige complicaties door aandoeningen zoals placenta-abruptie, bloeding door placenta praevia, en pre-eclampsie of eclampsie, optreden. Zwangerschap kan ook onderliggende aandoeningen zoals chronische nierziekte en hartziekte verergeren.

“Zwangerschap legt aanzienlijke fysiologische veranderingen op het lichaam van een persoon,” zei het American College of Obstetricians and Gynecologists in een verklaring uit 2019. “Deze veranderingen kunnen onderliggende of reeds bestaande aandoeningen verergeren en kunnen de gezondheid ernstig in gevaar brengen of zelfs de dood veroorzaken.”

Het bepalen van de juiste medische interventie hangt af van de specifieke toestand van de patiënt. Dit kan leiden tot situaties waarin “de beëindiging van de zwangerschap, in de vorm van een abortus, de enige medische interventie is die de gezondheid van de patiënt kan behouden of haar leven kan redden.”

Bartz zei dat de bewering in de post “alleen waar zou zijn als elke zwangerschap en fetus gezond was, en elke zwangere persoon volledig gezond was.” Dit is echter niet de werkelijkheid.

“Fetale afwijkingen en/of complicaties van de gezondheid van de moeder maken een abortus in het derde trimester absoluut medisch noodzakelijk,” voegde Bartz toe. “Er zijn meerdere methoden voor het uitvoeren van een abortus, en een keizersnede kan een van die methoden zijn.”

Een abortus is een medische interventie die is ontworpen om een zwangerschap voor de geboorte te beëindigen. Hoewel een gezonde fetus meestal levensvatbaar is – het vermogen om buiten de baarmoeder te leven – rond de 24 weken zwangerschap, zijn sommige zwangerschappen nooit levensvatbaar, zeggen experts. Dit betekent dat ze niet kunnen overleven, ongeacht hoe ver ze in de zwangerschap zijn.

De zwangerschap is verdeeld in drie trimesters. Het derde trimester loopt van ongeveer week 28 tot week 40, wanneer een zwangerschap als voldragen wordt beschouwd. De overgrote meerderheid van de abortussen in de VS, ongeveer 91 procent, vindt plaats in het eerste trimester. Slechts ongeveer 1 procent vindt plaats na 21 weken, en veel minder dan 1 procent gebeurt in het derde trimester.

“Het concept van ’trimesters’ is meer juridisch dan medisch; niet iedereen is het erover eens wanneer het ‘laatste trimester’ begint,” zei Dr. Daniel Grossman, professor in de verloskunde, gynaecologie en reproductieve wetenschappen aan de Universiteit van Californië, San Francisco. “Een gezonde fetus van 28 weken kan een redelijke kans op overleving hebben, maar een fetus met een ernstige medische aandoening of die niet normaal groeit, heeft mogelijk weinig kans om na de geboorte te overleven.”

Fetale afwijkingen zoals anencefalie, Trisomie 13, Trisomie 18 en nieragenesie zijn bijna universeel dodelijk buiten de baarmoeder, zei Bartz, en soms lijden fetussen aan meerdere, minder ernstige aandoeningen die samen kunnen leiden tot een verslechterde gezondheidssituatie die tot de dood bij de geboorte kan leiden.

“Denk aan anencefalie of acrania, problemen waarbij de fetale schedel zich niet ontwikkelt en het meeste van het hoofd afwezig is. Die fetussen zijn op geen enkel moment in de zwangerschap levensvatbaar,” schreef Dr. Jonas Swartz, een OB-GYN uit North Carolina, in een e-mail. “Als een patiënt zich op 32 weken aanmeldt met een fetus met anencefalie, is een keizersnede niet de beste manier om het risico voor die vrouw te minimaliseren. Een abortus is minder risicovol. Op dat zwangerschapsleeftijd zou het waarschijnlijk een inductieafbreking zijn met als doel een vaginale bevalling.”

In een tweelingzwangerschap kan bijvoorbeeld één tweeling een afwijking hebben waardoor deze niet zal overleven en mogelijk de gezondheid van de andere tweeling in gevaar kan brengen, zei Swartz. Vaak zullen artsen aanbieden om een abortus uit te voeren door ofwel een feticidale injectie te geven of de navelstreng van de zieke tweeling door te snijden om het leven van de andere te redden. “In sommige situaties kan dit veiliger zijn in het derde trimester,” voegde hij toe. “Een keizersnede op dat moment zou het leven van de gezonde tweeling in gevaar brengen omdat je deze voortijdig zou afleveren.”

Hoewel sommige patiënten de kans krijgen om te beslissen of ze een niet-levensvatbare zwangerschap willen beëindigen – waarbij de andere optie vaak is om een fataal zieke fetus tot het einde te dragen – ontstaan soms gezondheidsrisico’s voor de zwangere vrouw. In deze gevallen kan een medische professional moeten ingrijpen.

“Als bijvoorbeeld pre-eclampsie zich in het derde trimester ontwikkelt en de hoge bloeddruk van de zwangere persoon levensbedreigend wordt, is een bevalling (en dus, abortusbevalling) van een niet-levensvatbare fetus nodig. Als deze geïnduceerde bevalling tot de dood leidt, wordt dit beschouwd als een abortus,” zei Bartz.

Grossman zei dat een keizersnede in deze situatie het risico op complicaties voor de zwangere vrouw zou verhogen, zonder voordeel voor de fetus, die naar verwachting zou sterven. Andere situaties die het mogelijk niet maken om de fetus vaginaal te bevallen, zoals wanneer een patiënt grote cervicale fibromen, een abdominale cerclage of een placenta over de baarmoederhals heeft, kunnen een keizersnede de methode van keuze maken, mits deze als veilig voor de zwangere patiënt wordt beschouwd.

Onze conclusie

Een post op Threads stelde dat “abortus nooit medisch noodzakelijk is in het laatste trimester. Letterlijk nooit. Ze doen gewoon een keizersnede.” Dit is een misverstand en een vereenvoudiging van hoe abortus en reproductieve zorg gedurende de zwangerschap werken, zeggen OB-GYN’s en andere experts op het gebied van reproductieve gezondheidszorg.

Er zijn meerdere complexe medische situaties die een fetus of zwangere patiënt kunnen beïnvloeden die – hoewel zeldzaam – kunnen leiden tot medisch noodzakelijke abortus later in de zwangerschap. Abortussen kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd, en hoewel een keizersnede doorgaans niet de voorkeur heeft, kan deze afhankelijk van de casus van de patiënt worden gebruikt.

Wij beoordelen deze bewering als onjuist.