Dubbel zo veel ijs besparen door wereldwijde opwarming te beperken

In Zwitserland krimpt het Morteratsch-Pers gletsjercomplex snel. Deze ijsgrot, gevormd in 2023, markeert een gletsjerpoort waar smeltwater naar buiten komt. Zonder doortastende klimaatmaatregelen kunnen de Zwitserse gletsjers tegen 2100 volledig verdwenen zijn.

Een nieuwe studie van ETH Zürich toont aan dat als de opwarming van de aarde de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs overschrijdt, de niet-polaire gletsjer massa aanzienlijk zal afnemen. Echter, als de opwarming beperkt blijft tot 1,5°C, zou ten minste 54% bewaard kunnen blijven—meer dan twee keer zoveel ijs als in een scenario met 2,7°C.

De bevindingen, gepubliceerd in Science, zijn opvallend. Zelfs als de wereldwijde temperaturen gestabiliseerd worden op het huidige niveau van 1,2°C, zou naar schatting 39% van de wereldwijde gletsjer massa nog steeds verloren gaan in vergelijking met de niveaus van 2020—wat meer dan 10 centimeter bijdraagt aan de wereldwijde zeespiegelstijging.

In de studie gebruikte een internationaal team van 21 wetenschappers uit 10 landen acht gletsjermodellen om het potentiële ijsverlies van meer dan 200.000 gletsjers buiten Groenland en Antarctica te berekenen. Het team evalueerde een breed scala aan wereldwijde temperatuurscenario’s, ervan uitgaande dat de temperaturen duizenden jaren constant zouden blijven in elk scenario.

“De keuzes die we vandaag maken, zullen eeuwenlang weerklank vinden en bepalen hoeveel van onze gletsjers bewaard kan blijven,” zegt Harry Zekollari, co-hoofdschrijver van de Vrije Universiteit Brussel, die dit onderzoek begon als postdoctoraal fellow aan de Leerstoel Glaciologie van de Faculteit Bouwkunde en Milieu- en Geomatische Ingenieurswetenschappen aan ETH Zürich.

Deze grafiek illustreert het verlies van gletsjermassa wereldwijd naarmate de wereldwijde temperaturen stijgen. Het toont aan dat meer gletsjers—vooral in Azië en Nieuw-Zeeland—bewaard kunnen blijven als de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5°C in vergelijking met het 2,7°C pad als gevolg van het huidige beleid. Elke cirkel vertegenwoordigt het aandeel van de gletsjermassa dat verloren zal gaan, zelfs als de temperaturen op het huidige niveau van +1,2°C blijven (blauw segment). De gekleurde lijnen geven het extra langetermijnverlies aan dat verwacht wordt als de opwarming voortduurt.

Als we verder kijken dan 2100, komen er nieuwe inzichten naar voren. In alle scenario’s verliezen de gletsjers snel massa over decennia en blijven ze vervolgens eeuwenlang langzamer smelten—zelfs zonder extra opwarming. Deze langetermijnrespons betekent dat gletsjers de effecten van de hitte van vandaag nog ver in de toekomst zullen voelen, geleidelijk terugtrekkend naar hogere hoogtes voordat ze een nieuw evenwicht bereiken.

“Een van de belangrijkste sterktepunten van onze studie is dat we voor het eerst de wereldwijde gletsjerevolutie over multi-centenniale tijdschalen konden projecteren, en dit deden met acht modellen in plaats van één of twee,” legt Zekollari uit. “De meeste gletsjerstudies stoppen bij 2100, wat problematisch is bij het simuleren van de langetermijneffecten van het klimaatbeleid van vandaag, gezien de langetermijnrespons van gletsjers in de tijd.”

Bijvoorbeeld, terwijl studies die beperkt zijn tot het jaar 2100 schatten dat ongeveer 20% van de gletsjermassa van vandaag verloren zal gaan, ongeacht de toekomstige opwarming, onthult de nieuwe studie dat bijna tweemaal zoveel zou verdwijnen onder de huidige omstandigheden wanneer multi-centenniale tijdschalen worden overwogen. “We constateren dat ongeveer 40% van de gletsjermassa effectief ‘verdoemd’ is,” zegt Zekollari.

Smeltende gletsjers onthullen de realiteit van de opwarming van de aarde. “Gletsjers zijn goede indicatoren van klimaatverandering omdat hun terugtrekking ons in staat stelt met eigen ogen te zien hoe het klimaat verandert. Echter, omdat ze zich over langere tijdschalen aanpassen, onderschatten hun huidige afmetingen de omvang van de klimaatverandering die al heeft plaatsgevonden. De situatie voor gletsjers is eigenlijk veel erger dan wat vandaag in de bergen zichtbaar is,” zegt co-hoofdschrijver Lilian Schuster van de Universiteit van Innsbruck.

Buiten het bijdragen aan de zeespiegelstijging heeft het verlies van gletsjers verstrekkende gevolgen. Het bedreigt de beschikbaarheid van zoet water, verhoogt het risico van gletsjergerelateerde gevaren zoals overstromingen en aardverschuivingen, en zet de gletsjer-gebaseerde toerisme-economieën onder druk. Deze cascade-effecten zullen door regio’s en generaties heen voelbaar zijn.

“Deze effecten onderstrepen het cruciale belang van het huidige klimaatbeleid,” zegt Zekollari. “Onze studie maakt pijnlijk duidelijk dat elke fractie van een graad telt. Als we erin slagen de wereldwijde opwarming te beperken tot +1,5°C in plaats van +2,7°C, kunnen we nog steeds tweemaal zoveel gletsjerijs besparen.”

Huidige beleidsmaatregelen zullen naar verwachting leiden tot een gemiddelde wereldwijde opwarming van ongeveer +2,7°C. Zoals Zekollari benadrukt, speelt de graad van opwarming tussen +1,5°C en +3,0°C een beslissende rol in het verlies van gletsjers. Eenvoudig gezegd: voor elke extra 0,1°C opwarming loopt de wereld het risico ongeveer 2% meer van zijn gletsjerijs te verliezen.

Bijdragen aan het VN-jaar van gletsjerbehoud. “Deze studie is een belangrijke bijdrage aan het Internationaal Jaar van het Behoud van Gletsjers van de Verenigde Naties, en benadrukt de dringende noodzaak voor wereldwijde klimaatactie om de gletsjers van de wereld te beschermen,” zegt Daniel Farinotti, professor in de glaciologie aan ETH Zürich en het Zwitserse Federale Instituut voor Bos-, Sneeuw- en Landschapsonderzoek WSL. Zijn onderzoeksgroep aan het Laboratorium voor Hydraulica, Hydrologie en Glaciologie (VAW) speelde een centrale rol bij het produceren van de nieuwe bevindingen.

De hele studie, geleid door Zekollari en Schuster, werd uitgevoerd als onderdeel van het Glacier Model Intercomparison Project (GlacierMIP) en gecoördineerd door het Climate and Cryosphere (CliC) Project van het Wereldklimaatonderzoeksprogramma (WCRP). Farinotti merkt op dat de publicatie van de studie in Science samenvalt met de opening van de Hoogwaardige Internationale Conferentie over Gletsjerbehoud, geïnitieerd door de president van Tadzjikistan via de VN-resolutie die zowel het VN-jaar van het Behoud van Gletsjers als later het VN-decadie van Actie voor de Cryosferische Wetenschappen 2025–2034 heeft vastgesteld.