‘Dood in de lucht’: Hoe verschilt het leven in ’s werelds meest vervuilde stad?

New Delhi, India — Terwijl de giftige smog de Indische hoofdstad New Delhi bedekt, duwt Gola Noor de houten kar vol afval met haar blote handen om haar hoestende man, Shahbaz, te helpen, die moeite heeft om op de fiets te trappen. Onder de mistige lucht vertrekt het paar, dat nog geen 40 jaar oud is, elke dag om 6 uur ’s ochtends om afval te verzamelen in de welvarende wijken van Delhi. Shahbaz stopt met trappen om lange, hijgende ademhalingen te nemen. “De dood hangt in de lucht,” zegt hij terwijl hij op de straat spuugt. “De lucht smaakt bitter en het hoesten is nu constant.”

Zijn vrouw, Noor, heeft de vorige nacht in een nabijgelegen ziekenhuis doorgebracht vanwege “overmatige jeuk” in haar tranende ogen. Maar ze keert de volgende ochtend terug om samen met Shahbaz te werken. “Doodgaan van honger klinkt vreselijker dan langzaam stikken,” zegt ze tegen Shahbaz en gebaart dat hij door moet gaan met trappen. “Je stopt alsof we een optie hebben [om niet naar buiten te gaan].”

Gedurende bijna drie weken is de hoofdstad van India overspoeld door dodelijke smog — op een avond steeg de Luchtkwaliteitsindex (AQI) boven de 1.700, meer dan 17 keer de aanvaardbare limiet. De smog bevat “gevaarlijke” niveaus van PM2.5, een fijnstof dat 2,5 micron of minder in diameter meet, dat in de longen kan worden opgenomen en dodelijke ziekten en hartproblemen kan veroorzaken.

De minister-president van de regio heeft het een “medische noodsituatie” genoemd, scholen zijn gesloten en de zichtbaarheid op straat is gedaald tot wel 50 meter. Toch is het nachtmerrieachtige verhaal van de winters in New Delhi inmiddels een bekend verhaal, een déjà vu voor de inwoners van de stad.

De situatie is verslechterd in het afgelopen decennium, en de maandenlange periode van intense smog in een stad van meer dan 30 miljoen mensen leidt tot ernstige neurologische, cardiovasculaire en ademhalingsziekten, verlies van longcapaciteit of zelfs kanker. Het verandert ook hoe mensen leven in de meest vervuilde stad ter wereld, en vergroot de sociale kloven in een al diep ongelijke samenleving.

‘Vreselijk ongelijk’ effect

Noor benadrukt dat niemand buiten New Delhi begrijpt wat het betekent “de dood in te ademen, met elke ademhaling”. Terwijl ze zit tussen een stapel afval en vliegen, scheidt Noor verschillende soorten plastic van ander afval. Ze ruikt de stank van rot voedsel niet, maar wordt geïrriteerd door de smog om haar heen.

Twee winters geleden werd haar toen 15-jarige dochter, Rukhsana, getroffen door een “mysterieuze ziekte” die haar gewicht drastisch verlaagde en de familie de hele nacht wakker hield met haar hoestbuien. Noor ging in de schulden voor 70.000 roepies ($830) voordat Rukhsana in een privéziekenhuis werd gediagnosticeerd met tuberculose.

“Deze stad sterft door de voertuigen van rijke mensen. Maar zij zullen worden gered omdat ze geld hebben; zoals ze de COVID-19-lockdown hebben overleefd,” zegt Shahbaz, terwijl hij naar zijn vrouw kijkt. “Waar moet een arm persoon zoals ik heen?” Toen de pandemie toesloeg, legde de Indiase overheid abrupt een lockdown op, wat leidde tot meer dan 120 miljoen banenverlies.

Er zijn meerdere redenen waarom New Delhi bijna nooit blauwe luchten heeft — variërend van emissies van auto’s, dampen van industrieën, en het verbranden van gewassen door boeren in naburige staten, tot het verbranden van kolen voor energieopwekking. Luchtvervuiling is verantwoordelijk voor bijna 2,18 miljoen sterfgevallen per jaar in India, slechts overtroffen door China, volgens onderzoek gepubliceerd door het British Medical Journal, terwijl de Luchtkwaliteitsindex van de Universiteit van Chicago opmerkt dat meer dan 510 miljoen mensen die in Noord-India wonen – bijna 40 procent van de Indische bevolking – “op koers zijn” om gemiddeld 7,6 jaar van hun leven te verliezen.

Maar onder de Indiërs dragen armere huishoudens onevenredig veel last van de vervuiling die door anderen wordt veroorzaakt, ontdekte een studie in 2021 mede-gecoördineerd door Narasimha Rao, een universitair hoofddocent aan de Yale School of the Environment.

“Er is een socialisering van de vervuiling door rijke mensen die plaatsvindt in Delhi,” voegt Rao toe. “De mogelijkheid van rijkere mensen om om te gaan met de vervuiling die zij veroorzaken is veel beter; ze kunnen altijd de ramen van hun auto’s dichtdoen. Maar de kwetsbaarheid van een arm persoon voor dezelfde blootstelling is anders.”

Elke winter voeren de lokale en nationale overheden maatregelen door – zoals het besproeien van water en het beperken van de toegang van voertuigen tot steden – die de situatie “verbanden” in plaats van de onderliggende oorzaken van de verslechterende vervuiling aan te pakken, volgens Rao.

‘Absolute fobie’

Bijna 40 minuten rijden van Noor’s krottenwijk woont Bhavreen Khandari in Defence Colony, een chique wijk in de hoofdstad, met haar twee kinderen. Khandari, een milieuactiviste en mede-oprichtster van Warrior Moms, een pan-Indiase collectief dat pleit voor schonere lucht voor de volgende generatie, betreurt de herinneringen aan wat de winters vroeger betekenden.

“Diwali,” roept ze enthousiast. “De winters betekenden het begin van de festiviteiten. Een tijd om met familie naar buiten te gaan en plezier te hebben.” Maar de sombere luchten “betekenen nu fobie, absolute fobie”. Tijdens reguliere interacties binnen het collectief, zegt Khandari dat ze schokkende details heeft gehoord van medemoeders – zoals kinderen die wachten op de “vakantie van het vervuiling seizoen”.

“Op vijf of zes jaar weten onze kinderen nu de naam van antibiotica omdat ze het elke dag innemen,” zegt ze. “Een kind dat weet wat een vernevelaar is, omdat de lucht giftig is in onze hoofdstad.”

“Vroeg opstaan en wandelen was goed; nu is het dodelijk. Naar buiten gaan om te spelen was goed; nu doodt het onze kinderen,” zegt ze.

Op 14 november, wanneer India “Kinderdag” viert, spendeerden Khandari en haar collega’s van het collectief de middag met protesteren buiten het kantoor van JP Nadda, de Indiase minister van Gezondheid, met een schaal cupcakes in hun handen, met de tekst “gezonde lucht voor iedereen”.

“Alles aan het beleid van de overheid is verkeerd, van planning tot handhaving,” voegt ze woedend toe. “Er is geen politieke wil, geen intentie. Alleen een structurele hervorming kan ons beschermen.”

Een wazige droom

In het midden van de jaren ’70 verhuisden de ouders van Sheikh Ali naar New Delhi op zoek naar een beter leven voor hun kinderen. Vijf decennia later is er niet veel veranderd; beiden zijn overleden en Ali trekt al 22 jaar een riksja in de wijk Dilshad Garden in West Delhi. De 67-jarige slaapt met 11 andere familieleden in twee kamers, die overdag in een kruidenierswinkel zijn veranderd, vlak naast open riolen. Ali herinnert zich bijna niets van zijn dorp, ergens in het zuiden van Uttar Pradesh, maar beschrijft levendig de uitgestrekte landbouwgrond, waar hij eindeloos met zijn vrienden rende.

Wanneer de lucht neveliger wordt en hij de as kan proeven, vertelt Ali zijn getrouwde kinderen over zijn kindertijd. “De vervuiling is echt erger geworden in Delhi en de borst voelt de hele tijd branderig aan,” zegt Ali, terwijl hij wacht om een passagier te vervoeren. “Er is ook geen verlichting binnen – het is gewoon een constante geur waar ik ook ga.”

De afgelopen twee weken heeft Ali’s 11 maanden oude kleinzoon last van hoesten, niezen en tranende ogen. “Medicijnen maken hem twee dagen goed, maar daarna begint het weer,” zegt hij, en voegt eraan toe dat met de toenemende vervuiling, de kosten van levensonderhoud ook stijgen.

Ali zegt dat wanneer hij naar zijn kleinzoon kijkt, hij New Delhi wil verlaten en terug naar zijn dorp wil gaan — hoewel hij zich niet meer kan voorstellen hoe dat leven eruit zou zien. Misschien, zegt hij, als hij genoeg geld kan sparen, kan hij overwegen om volgend winter terug naar het dorp te verhuizen. “Werken in deze hel en proberen geld te besparen in Delhi is net zo giftig als hier ademen,” klaagt hij.