De menselijke impact van het conflict in de DR Congo in kaart brengen

Nieuws|Interactieve kaart van de menselijke tol van het conflict in de DRC

De Democratische Republiek Congo (DRC) wordt geconfronteerd met een van de grootste ontheemding- en humanitaire crises ter wereld. Voortdurend geweld en instabiliteit, waaronder gevechten door M23-rebellen, hebben miljoenen mensen gedwongen hun huizen te verlaten. In de afgelopen maanden zijn minstens 7.000 mensen omgekomen en veel meer gewond geraakt.

Het geweld dit jaar is grotendeels aangedreven door gewapende groepen, met name de M23-rebellen, die hun offensief in het oosten van de DRC hebben geïntensiveerd. In januari veroverde de M23 Goma, de hoofdstad van de mineralenrijke provincie Noord-Kivu, voordat ze Bukavu, de hoofdstad van het buurland Zuid-Kivu, in februari in handen kregen. Sindsdien zijn ze verder naar het westen opgerukt.

Wie zijn de M23?

De M23-rebelgroep werd in 2012 opgericht door voormalige Congolese soldaten, voornamelijk van de Tutsi-ethnische groep. De groep ontleent zijn naam aan de Maart 23-beweging, verwijzend naar de datum waarop in 2009 vredesakkoorden werden ondertekend tussen de DRC-regering en het Nationaal Congres voor de Verdediging van het Volk (CNDP), met als doel hun strijders in het Congolese leger te integreren. M23 beschuldigde de regering echter van het niet volledig uitvoeren van de overeenkomst, wat hen ertoe leidde hun rebellie te lanceren.

De M23 veroverde kort Goma in november 2012, maar werd verslagen en gedwongen in ballingschap te gaan in 2013. Na bijna een decennium van inactiviteit, dook de groep eind 2021 weer op en heeft sindsdien haar militaire campagne in het oosten van de DRC geïntensiveerd. Volgens experts van de Verenigde Naties steunt Rwanda de M23 met troepen en munitie, hoewel Kigali de beschuldigingen ontkent.

Snelle opmars van de M23-rebellen

De laatste ronde van het conflict escaleerde in december 2024, nadat vredesbesprekingen in Angola tussen de presidenten van de DRC en Rwanda waren geannuleerd vanwege meningsverschillen over de M23. Rwanda had aangedrongen op directe dialoog tussen de DRC en de M23, wat de Congolese regering destijds weigerde.

Belangrijke data:

• 27 januari 2025 – M23 verovert Goma: In de ergste escalatie in meer dan een decennium veroverden M23-strijders de grootste stad in het oosten van de DRC, Goma – een cruciaal humanitair knooppunt nabij de Rwandese grens, met meer dan 2 miljoen inwoners.
• 16 februari 2025 – M23 verovert Bukavu: De rebellen drongen het stadscentrum van Bukavu binnen met weinig verzet, terwijl de DRC Rwanda beschuldigde van het negeren van oproepen tot een wapenstilstand.
• 19 maart 2025 – M23 verovert Walikale: De rebellen veroverden het mijncentrum Walikale in Noord-Kivu, het verste westen dat ze ooit hebben bereikt, en negeerden oproepen tot een wapenstilstand van de DRC en Rwanda. Later gaven ze aan dat ze zich uit de stad zouden terugtrekken als gebaar van vrede.

Meer dan zeven miljoen mensen ontheemd

De DRC herbergt een van de grootste populaties van ontheemde mensen ter wereld. Meer dan 7 miljoen mensen zijn ontheemd, waaronder 3,8 miljoen in de provincies Noord- en Zuid-Kivu in het oosten van het land. Alleen al tussen november 2024 en januari 2025 werden bijna 780.000 mensen gedwongen hun huizen te verlaten.

Volgens het VN-vluchtelingenagentschap zijn sinds 1 januari meer dan 100.000 vluchtelingen naar buurlanden gevlucht, met 69.000 die asiel zochten in Burundi, 29.000 in Oeganda, en ongeveer 1.000 in Rwanda en Tanzania.

Een kwart van het land kampt met voedseltekorten

De veiligheidssituatie in Goma, een belangrijk humanitair knooppunt, blijft zeer onvoorspelbaar, met bewegingsbeperkingen die de hulpverlening aan degenen in dringende nood bemoeilijken. De DRC heeft een bevolking van ongeveer 112 miljoen. Voor de laatste escalatie hadden al 21 miljoen mensen in het hele land humanitaire hulp nodig – het hoogste cijfer wereldwijd, volgens het VN-kantoor voor de coördinatie van humanitaire aangelegenheden (OCHA).

Tegen het einde van 2024 hadden gewapende conflicten, stijgende voedselprijzen en epidemieën 25,6 miljoen mensen – bijna een kwart van de bevolking – in acute voedselonzekerheid (IPC-fase 3 of erger) geduwd. Volgens OCHA stonden 2,7 miljoen mensen in Noord-Kivu, Zuid-Kivu en Ituri al voor de laatste escalatie voor ernstige voedseltekorten.

Plunderingen van humanitaire infrastructuur en magazijnen hebben de hulpinspanningen verder verlamd, met grote hoeveelheden voedsel, medicijnen en medische benodigdheden die verloren zijn gegaan bij gerichte aanvallen op humanitaire organisaties.