De ‘diepe wortel’ van het Antropoceen: De impact van landbouw op bodemerosie begint eerder dan gedacht
Tropische rivieren voeren jaarlijks grote hoeveelheden geërodeerde bodems naar de zee. Een nieuw onderzoek, geleid door Dr. Yanming Ruan van MARUM—Center for Marine Environmental Sciences aan de Universiteit van Bremen, toont aan dat de menselijke invloed op bodemerosie veel verder teruggaat dan eerder gedacht. De bevindingen zijn gepubliceerd in Geophysical Research Letters.
De basis voor de bevindingen van het internationale team, met onderzoekers uit Duitsland, Nederland en China, is een sedimentkern die in 2005 is verkregen tijdens een expeditie met het onderzoeksschip SONNE in de Indische Oceaan, voor de kust van Oost-Java (Indonesië). Deeltjes die door regen in rivieren worden getransporteerd en vervolgens in de zee terechtkomen, hopen zich op de oceaanbodem op. Deze monsters bevatten vaak unieke informatie over het verleden die duizenden jaren in de sedimenten is bewaard.
De onderzoekers demonstreerden hoe bodemerosie is veranderd en wat de redenen daarvoor zijn. Ze analyseerden sedimenten die teruggaan tot 5.000 jaar geleden. Voor de studie richtte het team zich op moleculaire merkers voor bodemerosie en brandgebeurtenissen, en vergeleken deze met reconstructies van vegetatie en het hydrokliemaat, oftewel de luchtvochtigheid in deze regio. Ze verdeelden de afgelopen 5.000 jaar in periodes waarin bodemerosie veranderde en vergeleken deze met andere parameters om de respectieve drijfveren te achterhalen.
Het bleek dat mensen in deze regio ongeveer 3.500 jaar geleden met landbouw begonnen. Zonder bewijs van veranderende vegetatie of hydrokliemaat nam het aantal brandmerkers toe, wat duidt op de praktijk van slash-and-burn om het land vrij te maken.
“Dergelijke vroege landbouwpraktijken maakten de bodems waarschijnlijk gevoeliger voor erosie,” legt hoofdonderzoeker Yanming Ruan uit. Dit is een duidelijk signaal van menselijke invloed op de natuur—veel eerder dan onderzoekers eerder dachten.
Dr. Enno Schefuß van MARUM voegt toe: “Om de invloed van mensen op het klimaat en het milieu te beoordelen, moet je de huidige situatie vergelijken met een ongeïnfluenced periode. Onze resultaten tonen aan dat we veel verder terug moeten kijken. In dit geval hebben we het over de ‘diepe wortel van het Antropoceen’, oftewel de periode waarin mensen een grote impact hebben gehad op het natuurlijke milieu en het klimaat.”
Volgens Ruan tonen de gegevens ook aan dat permanente, intensievere landbouw heeft geleid tot de ernstigste bodemerosie in ongeveer 500 jaar. Dit is verergerd door intense moessonregens. In de toekomst zou voortschrijdende wereldwijde opwarming kunnen leiden tot frequentere en zwaardere regenval in Indonesië. Volgens de conclusie van de studie zou dit in de toekomst de erosiesnelheden verder kunnen versnellen, wat risico’s voor natuurlijke hulpbronnen met zich meebrengt.
