De ‘blauwe bossen’ in cijfers: Eerste wereldwijde inventaris van opgeslagen koolstof in zeegrasvelden

Seagrass meadows en de onderzoekers die daarin werken.

Een internationale studie presenteert de eerste wereldwijde evaluatie van blauwe koolstof die is opgeslagen in de levende delen van zeewierplanten. Volgens de resultaten slaan hun bladeren, wortelstokken en wortels wereldwijd tot 40 miljoen ton koolstof op.

Bij dit cijfer moet de koolstof die in de zeebodem is opgeslagen, worden opgeteld, wat duizenden jaren kan blijven sequesteren, zolang het zeegrasbed blijft bestaan. De gegevens bevestigen dat, ondanks het feit dat ze een zeer klein oppervlak beslaan, deze ecosystemen een sleutelrol spelen in het absorberen van atmosferische CO₂, het transformeren ervan en het vasthouden ervan.

De studie, geleid door het Centrum voor Geavanceerde Studies van Blanes (CEAB-CSIC) en BIOSFERA Onderzoek & Conservatie, met deelname van Edith Cowan University (Australië), de Universiteit van West-Australië, James Cook University, het Instituut voor Mariene Wetenschappen (ICM-CSIC), King Abdullah University of Science and Technology (KAUST) en het Instituut voor Marien en Kustonderzoek (CONICET, Argentinië), is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications.

Dit is de eerste wereldwijde “inventaris” van zeegrasbedden als blauwe koolstofputten. Het omvat berekeningen van de CO₂ die ze vastleggen, hun productie—de transformatie van kooldioxide in nieuwe plantaardige biomassa—en de koolstof die ze opslaan. Ook worden cijfers gepresenteerd over de emissies die voortkomen uit hun verlies.

Naast het presenteren van een globaal overzicht, biedt het artikel gedetailleerde gegevens per regio, land en type zeegrasbed. Dit maakt het mogelijk om de bijdrage van elk gebied, zee en oceaan aan de koolstofcyclus te kwantificeren, zodat gebieden het belang van hun eigen “blauwe bossen” kunnen begrijpen.

Zeegrasbedden: Een verborgen schat

Zeegrasbedden, zoals die gevormd door Posidonia, beslaan een oppervlakte van tussen de 160.000 en 266.000 km² wereldwijd. Ondanks hun kleine omvang functioneren ze als echte “blauwe bossen.” Ze vangen CO₂, een van de belangrijkste broeikasgassen, transformeren het in organische koolstof via fotosynthese en slaan het op in hun bladeren en wortels. Een deel van deze koolstof wordt opgenomen in de zeebodem, waar het duizenden jaren kan blijven sequesteren, zolang het zeegrasbed blijft bestaan.

Dit proces maakt hen zo efficiënte natuurlijke koolstofputten dat ze per oppervlakte-eenheid vergelijkbaar zijn met of zelfs tropische bossen overtreffen. Gemiddeld accumuleren ze ongeveer 1,5 ton koolstof per hectare in de levende delen van zeewierplanten en fixeren ze bijna zeven ton per jaar.

Verschillen per geslacht en regio

De vastleggingscapaciteit varieert per geslacht. Bedden gevormd door persistente geslachten, zoals Posidonia in de Middellandse Zee, slaan meer koolstof op in hun structuur, terwijl opportunistische en koloniserende geslachten opvallen door hun snelle groei en hoge jaarlijkse capaciteit om CO₂ vast te leggen.

Er zijn ook duidelijke verschillen tussen zeeën. In de Middellandse Zee bijvoorbeeld, behouden bedden aanzienlijke hoeveelheden koolstof in de zeebodem, maar hun jaarlijkse vastlegcapaciteit is gematigd. In tegenstelling tot regio’s zoals de Noordelijke Stille Oceaan of de gematigde Atlantische Oceaan, waar kleinere en kortlevende planten met zeer snelle groei voorkomen, waardoor ze meer CO₂ kunnen vastleggen dan Middellandse Zee-bedden. Met andere woorden, sommige accumuleren meer koolstof op de lange termijn, terwijl anderen uitblinken in de snelheid waarmee ze dit gas fixeren.

Dreigingen en te vermijden emissies

Ondanks hun cruciale rol zijn zeegrasbedden voortdurend in afname door stedelijke ontwikkeling, vervuiling en klimaatverandering. Hun verlies genereert jaarlijks tussen de 154 en 256 gigagram CO₂-equivalent, alleen al vanuit hun levende biomassa. Australië, Spanje, Mexico, Italië en de Verenigde Staten zijn goed voor meer dan 80% van deze emissies die verband houden met het verlies van zeegras.

Blauwe koolstofmarkten en natuurherstel

Onderzoekers wijzen erop dat deze gegevens de weg vrijmaken voor de opname van zeegrasbedden in koolstofkredietmarkten, naast bossen, mangroven en zoutmoerassen. Dit zou hun behoud en herstel kunnen bevorderen.

“Zeegrasbedden zijn een hoeksteen in de strijd tegen klimaatverandering. Het behoud ervan beschermt niet alleen de biodiversiteit, maar voorkomt ook emissies en draagt bij aan de natuurlijke koolstofvastlegging,” zegt Enric Gomis, promovendi bij CEAB-CSIC en BIOSFERA, en eerste auteur van de studie.

“Wat nieuw is aan dit werk, is dat we voor het eerst een wereldwijde balans van blauwe koolstof in zeegrasbedden hebben. Dit stelt ons in staat om hun rol op de planeet beter te begrijpen en opent de deur naar wereldwijde conserveringsbeleid en koolstofkredietmarkten, evenals andere initiatieven om de natuur te herstellen en te profiteren van hun ecosysteemdiensten,” voegt Òscar Serrano, onderzoeker bij CEAB-CSIC en coördinator van de studie, toe.

“Het is bewezen dat zeegrasbedden een sleutelcomponent zijn in de strijd tegen klimaatverandering. Het behoud ervan, naast het beschermen van de diversiteit van mariene levensvormen, het verbeteren van de waterkwaliteit of het beschermen van de kustlijn, verwijdert CO₂ uit de atmosfeer,” concludeert de onderzoeker.

De auteurs benadrukken dat het beschermen van deze ecosystemen een natuurlijke, zeer efficiënte en ook kosteneffectieve manier is om de wereldwijde klimaatuitdaging aan te pakken. In een tijd waarin het dringend nodig is om de broeikasgasemissies te verlagen en alle maatregelen die deze kunnen verminderen te versterken, komt de bescherming van deze onderwaterbossen naar voren als een haalbare en krachtige oplossing.