Colombia Verdedigt Zijn Soevereiniteit Tegen Wereldwijde Corporaties

Colombia Verdedigt Zijn Soevereiniteit Tegen Wereldwijde Corporaties

Iedereen die om democratie en klimaatactie geeft, moet Colombia ondersteunen. President Gustavo Petro van Colombia sprak onlangs tijdens een mars ter ondersteuning van de hervormingen die zijn regering heeft voorgesteld in Bogotá.

De Colombiaanse regering waarschuwt dat handelsakkoorden internationale corporaties de mogelijkheid bieden om de rechten van regeringen in het Globale Zuiden te ondermijnen. Dit noemt zij een “bloedbad” voor hun nationale soevereiniteit. President Petro heeft aangekondigd dat hij de bestaande handelsdeals met de Verenigde Staten, de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk wil heronderhandelen.

Petro heeft een sterk argument, aangezien de VS en Europese landen in de afgelopen jaren ook soortgelijke handels- en investeringsakkoorden hebben heronderhandeld, om te voorkomen dat zij aangeklaagd worden in de geheimzinnige “corporate courts” die door deze akkoorden zijn gecreëerd. Dit jaar heeft de Britse regering zich teruggetrokken uit een schadelijk investeringsakkoord, het Energy Charter Treaty, na een reeks rechtszaken waarin Europese regeringen werden aangeklaagd door fossiele brandstofbedrijven vanwege klimaatacties die de winst van deze bedrijven zouden hebben geschaad.

De vraag is nu of Europese landen zullen accepteren dat landen in het zuiden dezelfde beleidsruimte nodig hebben om klimaatverandering en andere problemen het hoofd te bieden, of dat zij zullen eisen dat deze landen zich blijven houden aan deze oneerlijke, eenzijdige akkoorden.

Het probleem ligt in het systeem van geschillenbeslechting tussen investeerders en staten, ook wel ISDS genoemd. Dit systeem creëert een “corporate court” waar multinationale bedrijven uit landen die betrokken zijn bij het handelsverdrag regeringen kunnen aanklagen bij een internationaal tribunaal. Deze “corporate courts” zijn sinds de jaren vijftig in handels- en investeringsakkoorden opgenomen, aanvankelijk bedacht om westerse belangen in ontwikkelingslanden te beschermen.

In de loop der jaren is de reikwijdte van deze corporate courts verbreed door bedrijfsjuristen. Tegenwoordig kunnen bedrijven vrijwel elke wet of regeling aanvechten die zij niet bevalt. Deze rechtszaken worden vaak in het geheim behandeld, en de beslissingen worden genomen door bedrijfsjuristen die zich geen zorgen hoeven te maken over de impact van hun beslissingen op de samenleving, mensenrechten of het milieu – alleen over investeringsrecht. Bovendien hebben deze “hoven” meestal geen recht van beroep en kunnen ze alleen worden gebruikt door buitenlandse investeerders.

ISDS is bijvoorbeeld door tabaksbedrijven gebruikt om regeringen aan te klagen die willen zorgen dat sigaretten alleen in neutrale verpakkingen worden verkocht. Ook zijn ze ingezet tegen verhogingen van het minimumloon en windfall taxes. Maar steeds vaker worden ze gebruikt om allerlei milieuregels aan te vechten die noodzakelijk zijn om klimaatverandering tegen te gaan. Ze vormen een grote belemmering voor de klimaatactie die regeringen moeten ondernemen om onze planeet leefbaar te houden.

Westerse landen komen hierdoor in de problemen en moeten honderden miljoenen dollars aan bedrijven betalen, simpelweg voor het uitoefenen van hun democratische plichten. Ze trekken dan ook de verdragen in die hen in deze situatie hebben gebracht, maar zijn veel minder bereid om andere regeringen dezelfde mogelijkheden te geven. Eén regel voor ons, een geheel andere voor het Globale Zuiden.

De Colombiaanse regering heeft besloten deze hypocrisie aan de kaak te stellen en zelf het heft in handen te nemen. President Petro stelt dat het toestaan van corporaties om geschillen buiten de nationale rechtbanken op te lossen nooit had mogen gebeuren, en zegt dat Colombia “in de muil van de wolf moet stappen”.

Hij heeft gelijk. In het afgelopen decennium zijn er 23 bekende zaken aangespannen tegen Colombia onder ISDS, veelal door buitenlandse mijnbouwbedrijven als reactie op maatregelen die Colombia heeft genomen om het natuurlijke milieu en de rechten van inheemse volkeren te beschermen.

Zo heeft mijnbouwgigant Glencore Colombia aangeklaagd na de beslissing van het Constitutioneel Hof van het land om een voorgestelde uitbreiding van de grootste open-pit kolenmijn in Latijns-Amerika, de Cerrejon-mijn, te schorsen. Deze mijn heeft altijd te maken gehad met felle lokale tegenstand en heeft geleid tot giftige verontreiniging van lucht, bodem en watervoorzieningen, evenals de ontheemding van 35 inheemse gemeenschappen uit hun voorouderlijke gebieden. Het Constitutioneel Hof besloot dat de uitbreiding van de mijn een ernstige impact zou hebben op het lokale ecosysteem.

Glencore noemde de beslissing van de rechtbank discriminerend, onredelijk en willekeurig en gebruikte ISDS om vier afzonderlijke zaken tegen Colombia aan te spannen. Het won de eerste zaak en kreeg 19 miljoen dollar toegewezen, terwijl de andere drie nog in behandeling zijn voor onbenoembare bedragen.

In een andere zaak eist het Canadese mijnbouwbedrijf Eco Oro 696 miljoen dollar aan schadevergoeding nadat het Constitutioneel Hof had besloten de paramos te beschermen – zeldzame, hooggelegen wetlands die als essentiële bronnen van zoet water dienen. Zelfs al zou het ISDS-systeem expliciet de overheid beleidsruimte moeten bieden om het milieu te beschermen, oordeelde het arbitragepanel dat deze milieuvrijstelling de verplichting om schadevergoeding te betalen niet uitsloot.

Colombia is niet alleen. In de afgelopen jaren zijn landen zoals Kenia, Zuid-Afrika en Ecuador begonnen te vertrekken uit dit diep ondemocratische systeem. Een van de eerste verdragen die Colombia wil heronderhandelen is de deal tussen het VK en Colombia. De ambassadeur van Colombia in het VK heeft duidelijk gemaakt dat deze verdragen “een last zijn voor Colombia en vele andere landen”, waarbij specifiek de macht wordt benoemd die zij de fossiele brandstofindustrie bieden om klimaatactie tegen te houden en landen aan te klagen “omdat ze niet verdienen wat ze hadden willen verdienen door te vervuilen”.

Maar ze zullen ernstige tegenstand ondervinden. Dit betekent dat ze steun nodig zullen hebben van de burgers en bewegingen hier in het Verenigd Koninkrijk. Gelukkig heeft de vakbond van de ambtenaren die werken voor de Britse regering om handelsdeals te onderhandelen zich al uitgesproken ter ondersteuning van de Colombiaanse positie, met de uitspraak “we hebben echte klimaatactie nodig”.

Wij moeten ons bij hen aansluiten. ISDS is een archaïsch systeem, maar in de afgelopen jaren hebben actievoerders het uit de schaduw gehaald en het in talloze handelsdeals beginnen te ontmantelen. Zeventig jaar na de oprichting van dit neokoloniale systeem kunnen we het eindelijk verslaan. En als we klimaatverandering willen stoppen en democratie willen opbouwen, moeten we snel handelen. Colombia staat nu aan de frontlinie en heeft onze steun nodig.