Analyse: Israëli’s protesteren terwijl Netanyahu zich richt op het veiligstellen van politieke macht

Analyse: Israëliërs protesteren terwijl Netanyahu zich richt op het veiligstellen van politieke macht

Deze week hebben tienduizenden Israëliërs geprotesteerd tegen premier Benjamin Netanyahu en hem opgeroepen om af te treden. Ze zijn boos over zijn pogingen om koste wat het kost aan de macht te blijven, vooral nadat hij vorige week dinsdag besloot de bombardementen op Gaza te hervatten, terwijl er nog Israëlische gijzelaars in de Palestijnse enclave zijn.

De wapenstilstand die Netanyahu heeft geschonden, zou uiteindelijk de vrijlating van alle gijzelaars hebben betekend, maar hij was niet bereid om verder te gaan om de oorlog in Gaza te beëindigen, zoals in de deal was afgesproken. De hernieuwde Israëlische luchtaanvallen op Gaza hebben al meer dan 500 Palestijnen het leven gekost, waaronder 200 kinderen, in een tijdsbestek van vijf dagen. Analisten zeggen echter dat de bezorgdheid om de Palestijnen die in de enclave zijn omgekomen, ontbreekt in de klachten van de demonstranten.

Begrotingsstem

De demonstranten – en vele analisten – stellen dat Netanyahu alleen gemotiveerd is door politiek gewin. Hij heeft al een politieke overwinning behaald: de extreemrechtse voormalige minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, is opnieuw toegetreden tot de regering op de dag dat Israël zijn aanvallen op Gaza hervatte. Netanyahu heeft de steun van Ben-Gvir nodig – die in januari aftrad uit onvrede over de wapenstilstand – in het parlement om de begroting van zijn regering goedgekeurd te krijgen. Als de begroting niet voor 31 maart wordt goedgekeurd, zullen er vervroegde verkiezingen plaatsvinden.

Gedurende zijn ambtstermijn zijn er verschillende concurrerende belangen geweest die strijden om een deel van de begrotingsmiddelen, waarvan sommige de hele procedure in gevaar hebben gebracht. Ben-Gvir en zijn partij Joodse Kracht stemden eerder in december tegen begrotingsgerelateerde wetten, kennelijk boos omdat de begroting geen loonsverhoging voor de politie, die onder zijn gezag valt, bevatte. Een aanhoudend probleem komt ook van de ultraorthodoxe partijen, die garanties hebben geëist dat Joodse seminaristen zouden worden vrijgesteld van militaire dienst en dat de regering aanzienlijke middelen zou blijven reserveren voor religieuze seminaries.

De begroting voorziet in een totaal van $169,19 miljard aan uitgaven, inclusief aanzienlijke bedragen voor “middelen om de vijand te verslaan terwijl reservisten, ondernemers en heropbouwinspanningen in het noorden en zuiden worden ondersteund”, aldus minister van Financiën Bezalel Smotrich. In het fiscale jaar 2024 stegen de uitgaven van Israël voor de oorlogen die het voerde, waardoor het begrotingstekort opliep tot 6,9 procent van het bruto binnenlands product (BBP), wat alle drie de top kredietbeoordelingsbureaus ertoe bracht de kredietrating van Israël te verlagen. De begroting voor 2025 stelt het begrotingstekort vast op niet meer dan 4,9 procent van het BBP.

Woede

Netanyahu is misschien tevreden met het verkrijgen van voldoende steun om zijn begroting waarschijnlijk goedgekeurd te krijgen, maar dit is gebeurd ten koste van het toenemende verzet van de oppositie tegen hem. Demonstranten hebben zich verzet tegen de terugkeer van Ben-Gvir – die, direct na de eerste aanvallen op Gaza, voor velen suggereerde dat het schenden van de wapenstilstand en het doden van honderden mensen deel uitmaakte van een poging om Netanyahu voldoende politieke steun in het parlement te waarborgen.

“Netanyahu had waarschijnlijk al de stemmen die hij nodig had… Echter, de steun van Ben-Gvir na de aanvallen zorgt ervoor dat de begroting doorgang zal vinden,” aldus de Israëlische politieke analist Nimrod Flashenberg. “Er is veel woede… mensen vechten… tegen de regering en wat deze zegt,” zei Goldberg. Mensen zijn boos op Netanyahu en wijzen de suggestie van de hand die hij jarenlang heeft gepromoot: dat zijn welzijn en dat van het land één zijn. Dat zijn ze niet.

“Het is als de nieuwe kleren van de keizer. Iedereen kan het nu zien: de keizer is naakt.”

‘Diepe staat’

Netanyahu beweert dat hij wordt aangevallen door een “diepe staat” in een land dat hij in totaal meer dan 17 jaar heeft geregeerd. De premier zegt dat deze diepe staat het justitieapparaat tegen hem heeft “gewapend” – een blijkbaar opzettelijke nabootsing van de retoriek van de Amerikaanse president Donald Trump. “In Amerika en Israël, wanneer een sterke rechtsgeleide leider een verkiezing wint, wapen de linkse diepe staat het rechtssysteem om de wil van het volk te dwarsbomen. Ze zullen in geen van beide plaatsen winnen! We staan sterk samen,” schreef Netanyahu op sociale media.

Als onderdeel van deze vermeende strijd tegen de diepe staat is Netanyahu momenteel verwikkeld in een strijd om het hoofd van de inlichtingendienst Shin Bet, Ronen Bar, te ontslaan, die een onderzoek naar het kantoor van de premier leidt. Hij probeert ook af te komen van procureur-generaal Gali Baharav-Miara, die zijn pogingen om Bar op te schorten aanvankelijk blokkeerde. Deze stappen hebben de woede van de protestbeweging vergroot.

Netanyahu’s coalitie heeft hem gesteund door donderdag te stemmen voor het ontslag van Bar en zondag een motie van wantrouwen tegen Baharav-Miara goed te keuren. Maar het Hooggerechtshof heeft de poging van de regering om het hoofd van de Shin Bet te ontslaan, vrijdag bevroren, en Baharav-Miara zei zondag dat de motie van wantrouwen tegen haar geen deel uitmaakte van de procedure die nodig was om haar als procureur-generaal te verwijderen. Netanyahu beweerde zaterdag dat de druk om Bar te ontslaan niet te maken had met het onderzoek naar het kantoor van de premier, maar eerder met de tekortkomingen van de Shin Bet tijdens de aanval op Israël op 7 oktober 2023, waarbij 1.139 mensen het leven verloren en meer dan 200 werden gegijzeld.

Op woensdag stemde de coalitie van Netanyahu tegen een wet om een onderzoek in te stellen naar de tekortkomingen van de politieke klasse die leidden tot de aanval op 7 oktober.