Arctische Regio Stoot Meer Koolstof Uit Dan Het Opneemt

Dorpelingen oogsten ijs uit een lokaal meer nabij de nederzetting Oy, ongeveer 70 km ten zuiden van Yakutsk, terwijl de luchttemperatuur rond de min 41 graden Celsius ligt, op 27 november 2018.

Na millennia lang koolstofdioxide in de bevroren bodem te hebben vastgehouden, ondergaat de Arctische toendra een dramatische transformatie, gedreven door frequente bosbranden die het omvormen tot een netto bron van koolstofdioxide-emissies, aldus een Amerikaanse instantie.

Deze scherpe verschuiving wordt gedetailleerd in de Nationale Oceanische en Atmosferische Administratie’s 2024 Arctic Report Card, waarin wordt onthuld dat de jaarlijkse luchttemperaturen in de Arctis dit jaar de op één na hoogste zijn sinds 1900. “Onze observaties tonen nu aan dat de Arctische toendra, die opwarming en toenemende bosbranden ervaart, nu meer koolstof uitstoot dan het opslaat, wat de gevolgen van klimaatverandering zal verergeren,” zei NOAA-beheerder Rick Spinrad.

De bevindingen zijn gebaseerd op een gemiddelde van observaties die zijn geregistreerd van 2001 tot 2020. Klimaatopwarming heeft dubbele effecten op de Arctis. Terwijl het de plantproductiviteit en groei stimuleert, wat koolstofdioxide uit de atmosfeer verwijdert, leidt het ook tot hogere luchttemperaturen die ervoor zorgen dat permafrost ontdooit.

Het ontdooien van permafrost brengt koolstof vrij die eerder in bevroren bodem was opgesloten, als koolstofdioxide en methaan – twee krachtige broeikasgassen – door middel van microbieel afbraak. In 2024 registreerde Alaska de op één na warmste temperaturen van permafrost ooit.

Mensen veroorzaakte klimaatverandering intensifieert ook bosbranden op hoge breedtegraden, die zijn toegenomen in verbrande oppervlakte, intensiteit en bijbehorende koolstofemissies. Bosbranden verbranden niet alleen vegetatie en organisch materiaal in de bodem, waardoor koolstof in de atmosfeer vrijkomt, maar ze verwijderen ook isolerende bodemlagen, wat het langdurige ontdooien van permafrost en de bijbehorende koolstofemissies versnelt.

Sinds 2003 hebben circumpolaire bosbrandemissies gemiddeld 207 miljoen ton koolstof per jaar bedragen, volgens NOAA. Tegelijkertijd zijn de terrestrische ecosystemen in de Arctis een consistente bron van methaan gebleven.

“Vorig jaar, 2023, was het grootste brandjaar ooit door Canadese bosbranden, die meer dan twee keer zoveel brandden als enig ander jaar in Canada,” zei co-auteur van het rapport, Brendan Rogers, tijdens een persconferentie. De branden stootten bijna 400 miljoen ton koolstof uit – meer dan tweeënhalf keer de emissies van alle andere sectoren in Canada samen, voegde hij eraan toe. Ondertussen was 2024 het op één na hoogste jaar voor bosbrandemissies binnen de Arctische Cirkel.

‘Alarmerende voorteken’

Toen hem werd gevraagd of de verschuiving van de Arctis van koolstofput naar bron permanent zou kunnen zijn, zei Rogers dat dit een open vraag blijft. Terwijl boreale bossen verder naar het zuiden nog steeds als koolstofputten dienen, zijn de noordelijke regio’s zorgwekkender. “Er is zeker interjaarlijkse variabiliteit,” benadrukte hij. “Wat ik hier rapporteer, is de gemiddelde toestand die we over een periode van 20 jaar hebben gezien.”

Als reactie op het nieuws zei Brenda Ekwurzel, een klimaatwetenschapper bij de Union of Concerned Scientists, dat “de klimaatcatastrofe die we in de Arctis zien, al gevolgen heeft voor gemeenschappen over de hele wereld.” “Het alarmerende voorteken van een netto koolstofbron die eerder dan later wordt ontketend, is geen goed teken. Eenmaal bereikt, kunnen veel van deze drempels voor nadelige effecten op ecosystemen niet worden teruggedraaid.”

Naast warmer wordt de Arctis ook natter, met de zomer van 2024 die de meeste neerslag op recordniveau zag. De trend versnelt de kusterosie, wat een bedreiging vormt voor inheemse gemeenschappen die afhankelijk zijn van stabiel ijs en traditionele jachtpraktijken. Warmer weer heeft ook invloed op de fauna, waarbij het rapport vaststelt dat het aantal toendra-cariboe met 65 procent is afgenomen in de afgelopen twee tot drie decennia – met zomerse hitte die hun bewegingen en overleving verstoort, naast veranderingen in winterse sneeuw- en ijsomstandigheden.

Opmerkelijk is echter dat de ijsrobbenpopulaties in Alaska gezond blijven. Het rapport vond geen langdurige negatieve impact op de lichaamstoestand, leeftijd van volwassenheid, zwangerschapspercentages of pupoverleving voor de vier soorten ijsrobben – ringed, bearded, spotted en ribbon – die de Bering-, Chukchi- en Beaufortzeeën bewonen.