Verenigde Staten Verrast Door Syrië’s Afzetting van al-Assad: Analyse

Washington, DC – Een razendsnelle offensief heeft ervoor gezorgd dat de Syrische oppositie de controle heeft over belangrijke steden en grote stukken grondgebied, wat heeft geleid tot de val van de regering van de langdurige leider president Bashar al-Assad en de toekomst van het door oorlog verscheurde land blijvend verandert.

“[De Biden-administratie] zal hun aanpak van Syrië moeten herzien,” voegde Idlbi toe, die ook een Syrische vluchteling is. Maar dat zal vrijwel zeker beperkt worden door Biden’s verminderde macht voordat hij in januari het kantoor overdraagt aan de verkozen president Donald Trump, zei hij.

“Ik heb het gevoel dat de gebeurtenissen op de grond veel te snel gaan voor hen om bij te benen, vooral in deze lame-duck sessie.”

‘Historische kans’ of ‘risico en onzekerheid’?

Op zondag – uren nadat oppositiegroepen onder leiding van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) de Syrische hoofdstad Damascus binnenvielen en al-Assad het land uitvluchtte – gaf Biden zijn eerste reactie op wat hij beschreef als zowel een moment van “historische kans” als “risico en onzekerheid”.

Biden zei dat het einde van al-Assad’s presidentschap gedeeltelijk te danken was aan de Amerikaanse steun voor de oorlog van Israël tegen Gaza en de strijd tegen Hezbollah in Libanon, evenals aan de steun voor groepen in Syrië en Irak die Syrië’s nauwe bondgenoot, Iran, verzwakten. Hij wees ook op de Amerikaanse steun voor de oorlog van Oekraïne tegen de Russische invasie, die middelen van Moskou afleidde, een nauwe bondgenoot van al-Assad: “Het gevolg van dit alles is dat voor het eerst Rusland, Iran of Hezbollah dit afschuwelijke regime in Syrië niet konden verdedigen,” zei Biden.

Vooruitkijkend zei Biden dat Washington prioriteit zou geven aan de ondersteuning van de buurlanden van Syrië – waaronder Jordanië, Libanon, Irak en Israël.

Hij zei dat Amerikaanse troepen in het noordoosten van Syrië zouden blijven, waar ze de door Koerden geleide Syrische Defensiemachten ondersteunen tegen ISIL (ISIS). Ongeveer 900 Amerikaanse troepen bevinden zich momenteel in het noordoosten van het land.

Tot slot beloofde Biden “met alle Syrische groepen” in gesprek te gaan, terwijl hij zwoer “waakzaam te blijven”. “Mis het niet, sommige van de rebellen groepen die Assad hebben afgezet hebben hun eigen sombere record van terrorisme,” zei hij.

Een hoge Amerikaanse functionaris, geciteerd door Reuters, zei echter dat HTS “de juiste dingen zegt”.

‘Zes weken op de klok’

De eerste officiële reactie van het Witte Huis benadrukt verschillende belangrijke vragen die de vorm van het Amerikaanse beleid ten aanzien van Syrië in de toekomst zullen bepalen. Maar Biden – tijdens zijn korte tijd die hij nog in functie heeft – zal die antwoorden waarschijnlijk niet geven, volgens Aaron David Miller, een senior fellow bij de Carnegie Endowment for International Peace en een voormalige Midden-Oostenanalist bij het ministerie van Buitenlandse Zaken.

“Je hebt het over een administratie die nog maar zes weken op de klok heeft,” zei hij. “En met zes weken op de klok zou ik gewoon proberen potentiële complicaties of rampen te voorkomen.”

Dat betekent dat de meeste belangrijke beslissingen waarschijnlijk door Trump zullen worden genomen. Tijdens zijn eerste termijn probeerde Trump herhaaldelijk Amerikaanse troepen uit Syrië terug te trekken. Hij leek die inspanning op zaterdag te hernieuwen door op zijn Truth Social-account te schrijven dat de VS “niets te maken zouden hebben” met het land.

De Biden-administratie heeft ook niet duidelijk gemaakt hoe het haar steun voor de strijd van de SDF tegen ISIL zal mediëren met het evoluerende landschap op de grond. Zoals andere rebellen groepen heeft de SDF recentelijk nieuw grondgebied veroverd – waaronder de oostelijke stad Deir Az Zor en de grensovergang Abu Kamal met Irak.

Tijdens een persconferentie vorige week zei Pentagon-woordvoerder Pat Ryder dat Amerikaanse troepen niet “deelnemen aan gecombineerde strijdoperaties met de SDF” in hun offensief. Maar de vloeibare situatie op de grond kan meer mogelijkheden voor escalatie tussen de SDF en de door Turkije gesteunde Syrische Nationale Leger (SNA) groep met zich meebrengen, volgens analist Idlbi. “Natuurlijk zijn die vragen nog steeds aan de orde,” zei hij.

De Biden-administratie wordt ook algemeen verwacht haar aanwijzing van HTS als “terroristische organisatie” opnieuw te bekijken, wat de Amerikaanse betrokkenheid bij een opkomende overgangsregering zou kunnen beperken. Jabhat al-Nusra werd in 2012 opgericht door ISIL, maar brak een jaar later met de groep en beloofde trouw aan al-Qaida. Het voegde zich bij andere facties en brak in 2017 met al-Qaida, waarbij het zich opnieuw labelde als HTS.

De leider, Abu Mohammed al-Julani, wiens echte naam Ahmad al-Sharaa is, heeft zichzelf sindsdien gepresenteerd als een voorstander van pluralisme en gelijkheid, maar er blijft voorzichtigheid bestaan over hoe de groep de zeer diverse gemeenschappen die de Syrische bevolking vormen, zou behandelen. De Amerikaanse regering heeft nog steeds een beloning van 10 miljoen dollar op zijn hoofd.

‘Op de achterbank’

Ondanks Biden’s vreugde over de afzetting van al-Assad, zei Idlbi dat hij wantrouwig blijft dat dit het resultaat was dat de administratie wilde zien. “In ieder geval,” zei hij, “is de Biden-administratie tussen verschillende denkwijzen in het nauw gedreven: één die de voorkeur gaf aan het in stand houden van al-Assad om een vacuüm te vermijden, terwijl hij werd weggehaald van Iran, en een ander dat breder regimeverandering steunde.”

Hij wees op een rapport van het persbureau Reuters van vorige week dat zei dat de VS en de Verenigde Arabische Emiraten onlangs de mogelijkheid hadden besproken om sancties op al-Assad op te heffen als hij ermee instemde zich van Iran te distantiëren en de wapentransportroutes naar Hezbollah te sluiten.

De principes van de aanpak van de Biden-administratie ten aanzien van de situatie, met de deprioritisering van Syrië sinds het aantreden in 2021, zijn nooit volledig vormgegeven, voegde hij eraan toe. “Syrië is de afgelopen vier jaar op de achterbank gezet, en de brander is uitgedraaid,” zei Idlbi.

In veel opzichten heeft de verwarde strategie het Amerikaanse beleid tijdens de oorlog weerspiegeld, waarbij de steun voor sommige oppositiegroepen verwaterde in een diplomatiek drukcampagne tegen al-Assad. De administratie van voormalig president Barack Obama omarmde aanvankelijk de oppositie tegen al-Assad, aangezien soortgelijke populaire opstanden zich over het Midden-Oosten verspreidden, en steunde een coalitie van rebellen groepen die grotendeels waren gebaseerd in zakken van het oosten en zuiden van het land.

Die steun omvatte een sinds gedeclassificeerd CIA-programma dat zag dat de VS, het Verenigd Koninkrijk en verschillende Arabische landen geld, wapens en training naar sommige rebellen groepen leidden. Het programma is bekritiseerd omdat het per ongeluk wapens naar groepen leidde die door de betrokken landen als “terroristen” werden beschouwd.

Obama zei ook beroemd dat het gebruik van chemische wapens door al-Assad tegen Syriërs een “rode lijn” zou vormen, maar hij weigerde directe militaire interventie na de chemische aanval van de regering op Ghouta in 2013. Vier jaar later sloeg Trump een Syrische luchtbasis aan als reactie op de chemische aanval in Khan Sheikhoun, de eerste Amerikaanse aanval van zijn soort sinds het begin van de oorlog.

Gezien Trump’s unieke mix van isolationisme en havikgedrag ten opzichte van Teheran, had Barazi gepland om zich te concentreren op de invloed van Iran in Syrië om functionarissen te overtuigen van de noodzaak om de druk op al-Assad op te voeren. Nu probeert hij de beste manier te vinden om “een systeem met deze administratie te creëren om een zeer bedachtzame en proactieve benadering van Syrië te behouden”. “Voor mij is dit een kans,” zei hij.