Een visiegedreven aanpak: Onderzoekers pleiten voor het gebruik van verbeeldingskracht bij het aanpakken van de klimaatcrisis

Professor Chris Zevenbergen: “Creëer een visie waar mensen in geloven en naar toe werken.”

In een nieuw artikel in npj Ocean Sustainability pleiten tien onderzoekers voor het gebruik van verbeeldingskracht bij het aanpakken van de klimaatcrisis. Ze richten zich specifiek op verstedelijkende rivierdelta’s, die van groot sociaal en economisch belang zijn en zeer kwetsbaar voor klimaatverandering.

“Wij wetenschappers moeten niet alleen doemscenario’s schetsen,” zegt Professor Chris Zevenbergen. “Creëer een visie waar mensen in geloven en naar toe werken.” Door de klimaatcrisis worden stedelijke rivierdelta’s geconfronteerd met gevaren zoals stijgende zeespiegels, extreme weersomstandigheden en bodemdaling. Welvarende regio’s zoals Nederland hebben te maken met toenemende kosten en complexiteit bij het verbeteren van systemen.

Deltas in lage- en middeninkomenslanden hebben bovendien te maken met snelle verstedelijking en beperkte middelen. Traditionele modellen zijn vaak onvoldoende om delta’s voor te bereiden op onze onvoorspelbare toekomst, wat meer flexibele benaderingen noodzakelijk maakt.

“Gelukkig toont de wetenschappelijke gemeenschap al een grotere focus op optimisme en toekomstvisies, wat helpt om mensen te inspireren en motiveren.” Volgens Zevenbergen en zijn co-auteurs zouden wetenschappers vaker verbeeldingskracht en “ontwerpgericht onderzoek” moeten gebruiken.

“Vraag de bredere samenleving: hoe willen we dat ons land er over 100 jaar uitziet? Wat vinden we echt belangrijk? En visualiseer mogelijke toekomsten,” zegt Zevenbergen. Op deze manier moedigen we burgerparticipatie aan en maken we klimaatadaptatie zowel tastbaar als motiverend.

Inspiratie uit Nederland

Volgens de auteurs kan Nederland dienen als rolmodel voor delta’s wereldwijd. “Neem bijvoorbeeld Johan van Veen, visionair ontwerper van de Deltawerken,” zegt Zevenbergen. “Johan dacht niet in jaren, maar in generaties. Hij had diepgaande kennis van natuurlijke processen zoals sedimentatie. En toen de Noordzeevloed van 1953 toesloeg, had hij een aantrekkelijke visie voor de toekomst klaarstaan.”

Of overweeg het recente Programma Ruimte voor de Rivier, dat natuurlijke oplossingen toepast om de capaciteit van rivieren te vergroten terwijl tegelijkertijd de biodiversiteit verbetert. Deze lof moet echter met een kanttekening komen. Zevenbergen zegt: “Veel Nederlanders beschouwden de Deltawerken als een permanente oplossing, maar volgens Johan waren ze altijd bedoeld als een noodzakelijke stap in een proces. Vandaag de dag hebben we een nieuwe langetermijnvisie nodig.”

Gelukkig zijn er nieuwe visies in ontwikkeling voor onze kustgebieden, waaronder drie scenario’s voor 2100. Zevenbergen vraagt: “Willen we onze huidige kusten behouden, flexibel aanpassen aan veranderingen, of helemaal plaatsmaken voor de stijgende zee? Dit is hoe we de kracht van ontwerp en verbeelding gebruiken.”

Maatregelen voor wetenschap, beleid en onderwijs

De auteurs geven duidelijk advies aan wetenschappers, beleidsmakers en universiteiten: versterk de rol van ontwerp in delta-management. Wetenschappers moeten verbeeldingskracht en interdisciplinaire benaderingen integreren in onderzoek naar klimaatadaptatie.

Zevenbergen zegt: “Wees als Johan van Veen. Verenig professionele kennis met langetermijndenken, visualisatie en een begrip van de natuur.” Beleidsmakers moeten investeren in visie en creatief onderzoek, want “deze plannen zullen uiteindelijk miljarden euro’s kosten wanneer ze worden uitgevoerd.” En universiteiten moeten creativiteit stimuleren en “ontwerpend denken” in het curriculum opnemen.

“We willen studenten met het vermogen om te creëren en de motivatie om visies voor de toekomst te realiseren: die op zoek zijn naar grootschalige en unieke oplossingen,” zegt Zevenbergen.