Nieuwe wereldwijde studie onthult alarmerende afname van zoetwater
Aardse continenten ervaren ongekende zoetwaterverlies sinds 2002, aangedreven door klimaatverandering, onhoudbaar grondwatergebruik en extreme droogtes. Een nieuwe studie, geleid door de Arizona State University, benadrukt de opkomst van vier ‘mega-droog’ gebieden op continentale schaal, allemaal gelegen op het noordelijk halfrond, met verontrustende implicaties voor de beschikbaarheid van zoetwater.
Uit nieuwe bevindingen, gebaseerd op meer dan twee decennia aan satellietobservaties, blijkt dat de continenten van de aarde sinds 2002 ongekend zoetwaterverlies hebben ervaren. De studie waarschuwt voor ernstige gevolgen voor waterbeveiliging, landbouw, zeespiegelstijging en wereldwijde stabiliteit. De onderzoeksteams rapporteren dat de droogtegebieden op het land elk jaar met een snelheid uitbreiden die ongeveer twee keer zo groot is als de staat Californië. Het tempo waarbij droge gebieden droger worden, overtreft nu de snelheid waarmee natte gebieden natter worden, wat een omkering betekent van langdurige hydrologische patronen.
De negatieve gevolgen voor beschikbaar zoetwater zijn enorm. Ongeveer 75% van de wereldbevolking woont in 101 landen die de afgelopen 22 jaar zoetwater hebben verloren. Volgens de Verenigde Naties zal de wereldbevolking naar verwachting blijven groeien in de komende 50 tot 60 jaar, terwijl de beschikbaarheid van zoetwater dramatisch afneemt.
De onderzoekers identificeerden het type waterverlies op land en stelden voor het eerst vast dat 68% alleen uit grondwater kwam, wat meer bijdraagt aan de zeespiegelstijging dan de ijskappen van Groenland en Antarctica samen. “Deze bevindingen sturen misschien wel de meest verontrustende boodschap tot nu toe over de impact van klimaatverandering op onze watervoorraden,” zei Jay Famiglietti, de hoofdauteur van de studie. “De continenten drogen uit, de beschikbaarheid van zoetwater neemt af en de zeespiegel stijgt sneller. De gevolgen van aanhoudend overmatig grondwatergebruik kunnen de voedsel- en waterzekerheid voor miljarden mensen wereldwijd ondermijnen. Dit is een moment waarop iedereen in actie moet komen—wij hebben onmiddellijke actie nodig voor mondiale waterbeveiliging.”
De onderzoekers evalueerden meer dan twee decennia aan gegevens van de Amerikaanse-Duitse Gravity Recovery and Climate Experiment (GRACE) en GRACE-Follow On (GRACE-FO) missies, waarbij ze keken naar hoe en waarom de opslag van terrestrisch water is veranderd sinds 2002. Terrestrische wateropslag omvat al het water op het aardoppervlak, waaronder vegetatie, bodemvocht, ijs, sneeuw en grondwater dat op land is opgeslagen.
“Het is opvallend hoeveel niet-hernieuwbaar water we verliezen,” zei Hrishikesh A. Chandanpurkar, de hoofdauteur van de studie. “Gletsjers en diep grondwater zijn als oude vertrouwensfondsen. In plaats van ze alleen in tijden van nood, zoals een langdurige droogte, te gebruiken, nemen we ze voor lief. We proberen ook de grondwatersystemen niet aan te vullen tijdens natte jaren, en bewegen zo naar een onvermijdelijke zoetwaterbankroet.”
Het keerpunt en de verslechtering van de continentale droogte. De studie identificeerde wat lijkt op een keerpunt rond 2014-2015, tijdens de periode die als ‘mega El-Niño’ jaren wordt beschouwd. Klimaatextremen begonnen te versnellen en als reactie daarop nam het grondwatergebruik toe, terwijl de continentale droogte de snelheid van het smelten van gletsjers en ijskappen overtrof.
Daarnaast onthulde de studie een eerder niet-gerapporteerde oscillatie waarbij, na 2014, de droogtegebieden van voornamelijk het zuidelijk halfrond naar voornamelijk het noordelijk halfrond verschoof, en vice versa voor natte gebieden. Een van de belangrijkste factoren die bijdragen aan de continentale droogte zijn de toenemende droogte-extremen in de mid-latitudes van het noordelijk halfrond, bijvoorbeeld in Europa.
Deze studie toont aan dat sinds 2002 alleen de tropen gemiddeld natter zijn geworden, iets wat niet werd voorspeld door klimaatmodellen van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). Voortdurende gegevens zijn cruciaal voor het begrijpen van de langetermijnveranderingen in de watercyclus.
“Deze studie toont echt aan hoe belangrijk het is om continue observaties te hebben van een variabele zoals terrestrische wateropslag,” zei Chandanpurkar. “De GRACE-gegevens zijn zo ver gevorderd dat we robuuste langetermijntrends kunnen zien vanuit klimaatvariabiliteit. Meer in-situ observaties en gegevensdeling zouden verder helpen om deze scheiding te maken en waterbeheer te informeren.”
Een wereldwijde wake-up call. De ongekende schaal van continentale droogte bedreigt de landbouw, voedselzekerheid, biodiversiteit, zoetwatervoorzieningen en wereldwijde stabiliteit. De huidige studie benadrukt de noodzaak van doorlopend onderzoek op grote schaal om beleidsmakers en gemeenschappen te informeren over verslechterende wateruitdagingen en kansen voor betekenisvolle verandering.
“Dit onderzoek is van belang. Het toont duidelijk aan dat we dringend nieuwe beleidsmaatregelen en strategieën voor grondwaterbeheer op wereldschaal nodig hebben,” zei Famiglietti. “Hoewel pogingen om klimaatverandering te verzachten voor uitdagingen staan, kunnen we de continentale droogte aanpakken door nieuwe beleidsmaatregelen voor regionale en internationale duurzaamheid van grondwater te implementeren. Dit zal op zijn beurt de snelheid van de zeespiegelstijging vertragen en helpen water voor toekomstige generaties te behouden.”
De studie roept op tot onmiddellijke actie om de uitputting van grondwater te vertragen en om de resterende zoetwatervoorraden te beschermen, en zich aan te passen aan het groeiende risico van waterschaarste en kustoverstromingen. Het onderzoeksteam stelt verder dat strategisch waterbeheer, internationale samenwerking en duurzame beleidsmaatregelen essentieel zijn voor het behoud van water voor toekomstige generaties en het mitigeren van verdere schade aan planetaire systemen.
