Trump’s Tariefdreiging voor Brazilië een Kans voor Lula
Opinie: Trump’s Tariefdreiging aan Brazilië is een Geschenk voor Lula
In een provocatieve zet die buitenlandse politiek met ideologische loyaliteit vermengt, heeft de Amerikaanse president Donald Trump gedreigd een tarief van 50 procent op alle Braziliaanse exporten op te leggen, met ingang van 1 augustus 2025. Deze aankondiging kwam in een brief die op sociale media werd geplaatst, waarin Trump de voorgestelde tarieven expliciet koppelde aan twee lopende binnenlandse kwesties in Brazilië: de juridische procedures tegen de extreemrechtse voormalige president Jair Bolsonaro – die door Trump werd beschreven als slachtoffer van een politieke “heksenjacht” – en recente uitspraken van het Braziliaanse Hooggerechtshof tegen Amerikaanse sociale mediabedrijven, waaronder de X van voormalig Trump-bondgenoot Elon Musk. Door dit te doen, heeft Trump een handelsconflict geëscaleerd tot een directe poging om de interne aangelegenheden van Brazilië te beïnvloeden – waarbij economische druk wordt gebruikt voor politieke doeleinden en de soevereiniteit van het land ondermijnd wordt.
De Braziliaanse president Luiz Inacio “Lula” da Silva reageerde snel en ondubbelzinnig: “Brazilië is een soevereine natie met onafhankelijke instellingen en zal geen enkele vorm van toezicht accepteren,” verklaarde hij, eraan toevoegend dat de Braziliaanse rechterlijke macht autonoom is en niet onderhevig is aan inmenging of bedreiging. Volgens de Braziliaanse wet zijn digitale platforms verplicht om inhoud te monitoren en te verwijderen die geweld aanmoedigt of democratische instellingen ondermijnt, en ze kunnen juridisch verantwoordelijk worden gehouden als ze hierin falen.
Hoewel een tarief van 50 procent op Braziliaanse exporten economisch verwoestend kan lijken, zou het in feite een strategisch keerpunt kunnen worden – en zelfs een zegen in vermomming. Brazilië heeft zowel de veerkracht als de diplomatieke middelen om deze storm te doorstaan en sterker uit de strijd te komen.
De Verenigde Staten zijn een van de grootste handelspartners van Brazilië, doorgaans de tweede na China – of de derde als de Europese Unie als één blok wordt beschouwd. De export van Brazilië naar de VS omvat industriële goederen zoals Embraer-vliegtuigen, ijzer en staal, ruwe olie, koffie en edelstenen, naast landbouwproducten zoals rundvlees, sinaasappelsap, eieren en tabak. In ruil daarvoor importeert Brazilië grote hoeveelheden Amerikaanse producten, waaronder machines, elektronica, medische apparatuur, chemicaliën en geraffineerde olie. Opmerkelijk is dat de VS de afgelopen vijf jaar een handelsoverschot met Brazilië heeft gehandhaafd.
Mocht Washington doorgaan met de 50 procent tarieven, dan heeft Brasília verschillende vergeldingsopties onder de Wet Economische Wederkerigheid. Deze omvatten het verhogen van invoertarieven op Amerikaanse goederen, het opschorten van clausules in bilaterale handelsakkoorden, en – in uitzonderlijke gevallen zoals deze – het onthouden van erkenning van Amerikaanse patenten of het opschorten van royaltybetalingen aan Amerikaanse bedrijven. De impact op Amerikaanse consumenten kan onmiddellijk en tastbaar zijn, met prijsstijgingen voor basisproducten zoals koffie, eieren en sinaasappelsap.
Brazilië is niet zonder vrienden of alternatieven. Het land heeft al nauwere banden opgebouwd met medelidstaten van BRICS (China, India, Rusland, Zuid-Afrika) en nieuwere partners in het blok. Dit geschil versterkt alleen maar de noodzaak om dergelijke integratie te versnellen. Het diversifiëren van exportmarkten en het omarmen van Zuid-Zuid samenwerking is niet alleen ideologisch; het is economisch pragmatisch.
Dichter bij huis biedt de spanning een kans om de Zuid-Amerikaanse integratie nieuw leven in te blazen. De lang gekoesterde regionale droom van verbeterde samenwerking – van handel tot infrastructuur – zou nieuwe momentum kunnen krijgen nu Brazilië zijn wereldwijde allianties heroverweegt. Deze heroriëntatie kan leven inblazen in vastgelopen initiatieven binnen het Mercosur-blok en de afhankelijkheid van een steeds onvoorspelbaardere relatie met de VS verminderen.
Ironisch genoeg kan Trumps agressieve zet zijn ideologische bondgenoten in Brazilië verzwakken. Terwijl aanhangers van Bolsonaro (waaronder leden van zijn familie) de interventie van de Amerikaanse president hebben geprezen, missen ze mogelijk de bredere politieke gevolgen. Trumps invloed in het buitenland heeft vaak averechts gewerkt, met rechtse kandidaten in landen zoals Canada en Australië die de prijs hebben betaald. Een vergelijkbare uitkomst in Brazilië is niet ondenkbaar. Lula, die zich consequent heeft gepositioneerd als een pragmatische, diplomatieke en stabiliserende wereldfiguur, kan politiek terrein winnen door deze laatste episode. Zijn verdediging van soevereiniteit, democratische instellingen en evenwichtige internationale relaties kan dieper resoneren bij Braziliaanse kiezers in aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar.
Dit moment hoeft niet als een crisis te worden gezien. In plaats daarvan biedt het een cruciale kans voor Brazilië om zich te profileren als een soevereine economische macht – minder afhankelijk van Washington en meer betrokken bij een opkomende multipolaire wereldorde. Als Lula dit verstandig navigeert, kan Trumps laatste provocatie niet alleen een diplomatiek voordeel opleveren, maar ook een significante boost voor zijn herverkiezingskansen. In zijn poging om Brazilië te straffen, heeft Trump mogelijk zowel zijn buitenlandse politieke ambities als zijn ideologische bondgenoten in het buitenland ondergraven.
