Nieuwe amnestiewet voor mensenrechtenschendingen in Peru wekt woede en actie

Nieuw Amnestywet voor mensenrechtenschendingen in Peru zorgt voor woede en actie

Critici waarschuwen dat de wet de zoektocht naar de waarheid over de slachtoffers van Peruaanse gewapende conflicten van tientallen jaren zal belemmeren. Raida Condor (R), de moeder van Amaro Condor, een van de vijf studenten die in 1992 door een militaire eenheid tijdens een inval op een universiteitscampus werden gedood, steunt de familieleden van slachtoffers van het gewapende conflict in Peru om zich uit te spreken na de goedkeuring van een amnestywet voor militaire en politiepersoneel, in Lima, op 10 juli 2025.

Advocaten van slachtoffers van mensenrechtenschendingen, gepleegd tijdens het langdurige gewapende conflict in Peru, hebben beloofd om bij internationale instanties bezwaar te maken tegen een wet die door het Congres van het land is aangenomen. Deze wet zou amnestie verlenen aan aangeklaagde leden van het leger, de nationale politie en andere strijdkrachten.

“We gaan niet alleen in het binnenland proberen deze wet ongeldig te verklaren, maar we hebben ook al actie ondernomen op internationaal niveau,” zei advocaat Gloria Cano, directeur van de Pro Human Rights Association, tijdens een persconferentie op donderdag.

Een congrescommissie keurde op woensdag het wetsvoorstel goed dat amnestie verleent aan leden van de strijdkrachten, de nationale politie en lokale zelfverdedigingscommittees, aldus wetgever Alejandro Cavero, de derde vicevoorzitter van het Congres.

Cano meldde ook dat haar vereniging de Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten en het Inter-Amerikaanse Hof voor Mensenrechten al heeft geïnformeerd en van plan is om ook naar de Verenigde Naties te stappen.

Na de goedkeuring van de wet door het Peruaanse Congres, verklaarde Volker Turk, de nationale coördinator voor mensenrechten van de VN, op X dat “impunitie de misdaad niet verbergt, maar het vergroot.”

Amnesty International heeft eerder het parlement aangespoord om de slachtoffers te steunen en de wet te verwerpen. “Het recht op gerechtigheid voor duizenden slachtoffers van buitengerechtelijke executies, gedwongen verdwijningen, marteling en seksuele geweldpleging zou worden geschonden,” aldus de mensenrechtenorganisatie op X.

Een coalitie van mensenrechtenorganisaties in Peru heeft verklaard dat de nieuwe wet 156 veroordelingen en nog eens 600 lopende zaken kan laten vervallen.

De wet, die wacht op goedkeuring van president Dina Boluarte, komt ten goede aan personeelsleden in uniform die zijn beschuldigd, nog steeds worden onderzocht of momenteel worden berecht voor misdaden die voortvloeien uit hun deelname aan het gewapende conflict in het land van 1980 tot 2000 tegen linkse rebellen. Boluarte heeft geen commentaar gegeven op de amnestiewet, zelfs niet vóór de goedkeuring.

Het wetsvoorstel werd gepresenteerd door Congreslid Fernando Rospigliosi, van de rechtse partij Popular Force, die wordt geleid door Keiko Fujimori, de dochter van de overleden voormalige leider Alberto Fujimori.

Fujimori’s decennium als president vanaf 1990 werd gekenmerkt door meedogenloos bestuur. Hij werd veroordeeld voor misdaden – waaronder de massamoord op burgers door het leger – maar in 2023 om humanitaire redenen uit de gevangenis vrijgelaten.

De nieuwe wet specificeert dat een humanitaire amnestie zal worden verleend aan personen ouder dan 70 jaar die zijn veroordeeld of een gevangenisstraf hebben uitgezeten.

Critici hebben gewaarschuwd dat de wetgeving de zoektocht naar de waarheid over de gewelddadige conflicten zou belemmeren, die de staatskrachten tegenover de Shining Path en Tupac Amaru-rebellen plaatste, en ongeveer 70.000 mensen het leven kostte.

“Amnestie verlenen aan militaire en politieagenten kan geen reden voor impunitie zijn,” zei Congreslid Alex Flores van de Socialistische Partij tijdens het debat over het wetsvoorstel.

In de afgelopen jaren zijn er talloze pogingen gedaan om het leger en de politie in Peru te beschermen tegen vervolging voor misdaden die tijdens het conflict zijn gepleegd, maar tegenstanders van amnestie hebben eerder succes geboekt bij internationale instanties.

Het Inter-Amerikaanse Hof voor Mensenrechten heeft in het verleden minstens twee keer amnestiewetten in Peru ongeldig verklaard omdat ze het recht op gerechtigheid schonden en in strijd waren met internationale mensenrechtennormen.

Mensenrechtenactivisten geloven dat Peru’s lidmaatschap van het Inter-Amerikaanse Systeem voor Mensenrechten en de verplichtingen die dit met zich meebrengt, de amnestiewet ongrondwettelijk maken.

Amnestiewetten die in 1995 in Peru zijn aangenomen, beschermden militaire en politiepersoneel tegen vervolging voor mensenrechtenschendingen die tijdens het conflict zijn gepleegd, waaronder massamoorden, marteling en gedwongen verdwijningen.

De Waarheids- en Verzoeningscommissie van Peru ontdekte dat de meeste slachtoffers van het conflict inheemse Peruanen waren die gevangen zaten tussen de veiligheidstroepen en de Shining Path. Ook ontdekte ze dat er meer dan 4.000 clandestiene graven in het land zijn als gevolg van twee decennia politieke geweld.

In augustus 2024 nam Peru een verjaringstermijn aan voor misdaden tegen de menselijkheid die voor 2002 zijn gepleegd, waarmee honderden onderzoeken naar vermeende misdaden tijdens het conflict werden stopgezet. Deze maatregel kwam ten goede aan de overleden Fujimori en 600 aangeklaagde militairen.