Europese hittegolf leidde tot 2.300 doden in 10 dagen, blijkt uit onderzoek

Paramedici bieden hulp aan toeristen en inwoners met een ambulance, naast de historische Spaanse Trappen in Rome, Italië op 1 juli 2025. Ongeveer 2.300 mensen zijn waarschijnlijk overleden aan hittegerelateerde oorzaken in 12 Europese steden tijdens een ernstige hittegolf die vorige week eindigde, waarbij tweederde van de sterfgevallen direct aan klimaatverandering is gekoppeld, volgens een nieuwe studie.

De analyse, die woensdag werd gepubliceerd, richtte zich op de periode van 10 dagen tussen 23 juni en 2 juli, waarin grote delen van West-Europa werden getroffen door extreme hitte, met temperaturen die in Spanje de 40 graden Celsius (104 Fahrenheit) overschreden en bosbranden in Frankrijk.

De studie omvatte 12 steden met een gezamenlijke bevolking van meer dan 30 miljoen, waaronder Barcelona, Madrid, Londen en Milaan, waar volgens de studie klimaatverandering de temperaturen tijdens de hittegolf met tot wel 4C (39.2F) heeft verhoogd.

Van de geschatte 2.300 mensen die in deze periode zijn overleden, waren 1.500 sterfgevallen gerelateerd aan klimaatverandering, die de hittegolf verergerde. Dit werd geconcludeerd door meer dan een dozijn onderzoekers van vijf Europese instellingen in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Denemarken en Zwitserland. “Klimaatverandering heeft het aanzienlijk heter gemaakt dan het zou zijn geweest, wat het veel gevaarlijker maakt,” zei Ben Clarke, een onderzoeker aan Imperial College London, een van de betrokken instellingen.

‘Stille moordenaars’

De onderzoekers gebruikten gevestigde epidemiologische modellen en historische mortaliteitsgegevens om het sterftecijfer te schatten, dat de sterfgevallen weerspiegelt waarbij hitte de onderliggende reden voor de mortaliteit was, inclusief of blootstelling bestaande gezondheidsproblemen verergerde.

Om de rol van klimaatverandering te beoordelen, vergeleken wetenschappers hoe intens een hittegolf zou zijn geweest in een wereld die niet was opgewarmd door het verbranden van fossiele brandstoffen.

Ze concludeerden dat de hittegolf “2-4C (35.6-39.2F) koeler zou zijn geweest” zonder door mensen veroorzaakte klimaatverandering in alle maar één van de 12 bestudeerde steden, en merkten op dat de toegevoegde graden het risico in deze steden aanzienlijk verhoogden.

“Wat die verhoogde temperaturen doen, is dat ze bepaalde groepen mensen in meer gevaarlijk terrein brengen,” zei Clarke. “Voor sommige mensen is het nog steeds warm, prima weer. Maar voor nu is het voor een enorme sector van de bevolking gevaarlijker,” vertelde hij aan verslaggevers.

Hittegolven zijn bijzonder gevaarlijk voor ouderen, zieken, jonge kinderen, buitenshuis werkenden en iedereen die gedurende lange tijd zonder verlichting aan hoge temperaturen wordt blootgesteld.

Het effect op de gezondheid is versterkt in steden, waar hitte wordt geabsorbeerd door verharde oppervlakken en gebouwen, waardoor stedelijke gebieden veel heter zijn dan hun omgeving.

De wetenschappers zeiden dat ze peer-reviewed methoden gebruikten om snel het geschatte sterftecijfer te produceren, omdat de meeste hittegerelateerde sterfgevallen niet officieel worden gerapporteerd en sommige regeringen deze gegevens niet vrijgeven. Een definitief sterftecijfer van de recente hittegolf kan weken duren om te produceren.

“Een stijging van de temperatuur tijdens een hittegolf van slechts twee of vier graden kan het verschil betekenen tussen leven en dood voor duizenden mensen,” zei Garyfallos Konstantinoudis, een docent aan Imperial College London. “Dit is waarom hittegolven bekend staan als stille moordenaars. De meeste hittegerelateerde sterfgevallen gebeuren in huizen en ziekenhuizen buiten het zicht van het publiek en worden zelden gerapporteerd,” vertelde hij aan verslaggevers.

‘Verschil tussen leven en dood’

Ondertussen meldde de Copernicus Climate Change Service van de Europese Unie in een maandelijkse bulletin op woensdag dat de afgelopen maand de derde heetste juni ooit was, achter dezelfde maand in 2024 en 2023. West-Europa beleefde zijn warmste juni ooit, waarbij een groot deel van de regio “zeer sterke hittestress” ervoer tijdens de eerste hittegolf van de zomer – gedefinieerd door omstandigheden die aanvoelen als een temperatuur van 38C (100.4F) of meer, aldus Copernicus.

“In een opwarmende wereld zullen hittegolven waarschijnlijk frequenter, intensiever worden en meer mensen in Europa treffen,” zei Samantha Burgess, strategisch leider van Copernicus voor klimaat. Onderzoekers van Europese gezondheidsinstituten meldden in 2023 dat maar liefst 61.000 mensen in de afgelopen zomer mogelijk zijn overleden door de verzengende hittegolven van het voorgaande jaar, volgens nieuw onderzoek, wat suggereert dat de inspanningen van landen om zich voor te bereiden op hitte tekortschieten.

De opbouw van broeikasgasemissies in de atmosfeer – die voornamelijk afkomstig zijn van het verbranden van fossiele brandstoffen – betekent dat de gemiddelde temperatuur van de aarde in de loop der tijd is gestegen. Deze stijging van de basistemperaturen betekent dat wanneer een hittegolf aanbreekt, de temperaturen tot hogere pieken kunnen stijgen. Copernicus meldde dat grote delen van Zuid-Europa tijdens de hittegolf zogenaamde “tropische nachten” ervoeren, wanneer de nachttemperaturen niet laag genoeg dalen om het lichaam te laten herstellen.