Dagelijks Racisme op de Werkvloer voor Etnisch Diverse Ambtenaren in de Nederlandse Overheid

Een groep van ongeveer 50 etnisch diverse ambtenaren heeft een brief geschreven aan minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, waarin zij haar vragen om “structurele maatregelen” te nemen tegen het dagelijkse “institutionele racisme, discriminatie en etnisch profileren” dat zij ervaren tijdens hun werk voor de nationale overheid. De brief spreekt van “uitsluitingspatronen” die doen denken aan de kinderopvangtoeslagaffaire. “Dit keer zijn het niet de burgers die het doelwit zijn van wantrouwen en vooroordelen, maar de mensen die binnen het systeem werken,” schreven zij. “Medewerkers die met hart en ziel bijdragen aan de publieke zaak worden herhaaldelijk geconfronteerd met ongelijkheid, wantrouwen en vooroordelen. Dit raakt ons diep, maar het raakt vooral het hart van de organisatie zelf.”

“Als ambtenaar word je sociaal geïsoleerd of op een zwarte lijst gezet als je discriminatie en pesten meldt,” vertelde een van de ondertekenaars anoniem uit vrees voor represailles. De ondertekenaars werken bij verschillende ministeries.

Twee weken geleden stuurde Uitermark een enquête naar het parlement, waaruit bleek dat vorig jaar 10 procent van de ambtenaren racisme had ervaren. Voor ambtenaren met wortels in een land buiten Europa was dat 29 procent. Dit jaar vroeg het ministerie onderzoekers om in meer detail te spreken met 66 etnisch diverse ambtenaren die in de afgelopen drie jaar racisme hadden ervaren. Zij beschreven een breed scala aan ervaringen met racisme, variërend van geïsoleerde incidenten en slechte grappen tot structurele uitsluiting en pesten.

Uitermark zei in de brief aan het parlement dat het rapport “een schokkend beeld” van racisme binnen de overheid schetst. “Allereerst is dit ongelooflijk pijnlijk voor de medewerkers die erdoor worden getroffen. En het is onacceptabel,” aldus de NSC-minister. Volgens de briefschrijvers beschrijft het rapport “slechts de top van de ijsberg.” De werkelijke omvang van racisme is onzichtbaar omdat “veel collega’s zwijgen uit angst voor negatieve gevolgen, een angst die hun stem verstikt en het systeem beschermt.”

De overheid lijkt gestopt te zijn met het werken aan een inclusieve organisatie, schrijven zij. “Medewerkers van kleur lijken systematisch het doelwit te zijn van bezuinigingen en herstructureringen. Afdelingen worden steeds witter.” Er is “een plafond voor mensen van kleur in de overheid,” voegde een ondertekenaar toe. “Er zijn nauwelijks managers met een migratieachtergrond. Het is een klassenmaatschappij, terwijl de overheid als werkgever een voorbeeld zou moeten zijn.”

Minister Uitermark vertelde de krant dat ze de brief zeer serieus neemt. “Het is niet voor niets dat het regeringsprogramma stelt dat dit kabinet racisme, discriminatie, antisemitisme en haat tegen moslims krachtig zal aanpakken.” In januari zal de overheid “een loket openen waar elke ambtenaar op een veilige manier een formele melding kan maken,” aldus de minister. Ze voegde eraan toe dat “ernstige misstanden niet van de ene op de andere dag kunnen worden veranderd.”