Nairobi Familiewaardencollege: Wanneer Traditie Een Koloniale Val Is
De conferentie over gezinswaarden in Nairobi: Wanneer traditie een koloniale valstrik is
Buitenlandse krachten blijven conservatieve agenda’s op Afrikanen opleggen onder het mom van het ‘verdedigen’ van de Afrikaanse traditie. In heel Afrika worden debatten over culturele instandhouding en traditionele waarden steeds meer beïnvloed door krachten die conservatieve sociale agenda’s bevorderen, geworteld in koloniale en missionaire erfenissen. Deze bewegingen, vaak ondersteund door genereuze Westerse financiering, streven ernaar om rigide, exclusieve waarden op te leggen die in strijd zijn met de diverse en historisch dynamische culturen van het continent.
Een recent voorbeeld van deze dynamiek vond afgelopen week plaats in Nairobi, waar de tweede Pan-Afrikaanse Conferentie over Gezinswaarden, georganiseerd door het Africa Christian Professionals Forum, controverse veroorzaakte door te beweren “traditionele” Afrikaanse gezinswaarden te verdedigen. De buitenlandse supporters van het evenement, waaronder het Center for Family and Human Rights (C-Fam) en Family Watch International, staan bekend om hun verzet tegen LGBTQ-rechten, reproductieve gezondheid en uitgebreide seksuele voorlichting.
Deze organisaties, waarvan sommige door het Southern Poverty Law Center in de Verenigde Staten als haatgroepen zijn geclassificeerd, presenteren hun standpunten vaak als inherent Afrikaans, ondanks hun diepe banden met Westerse conservatieve financiering. Deze dubbelzinnigheid kwam aan het licht voorafgaand aan de conferentie in Nairobi, toen werd onthuld dat de voorlopige sprekerlijst volledig bestond uit witte mannen.
Tijdens het evenement werden deelnemers aangespoord om “te verzetten tegen groeiende trends die trachten het huwelijk te herdefiniëren, de instelling van het gezin te verzwakken of de menselijke seksualiteit te devalueren” en om op te staan ter verdediging van het Afrikaanse gezin tegen een “nieuw kolonialisme”. Toch is het feit dat het verhaal van het behouden van traditie dat op de conferentie werd gepresenteerd, verre van organisch. In plaats daarvan blijft het een patroon voortzetten dat werd vastgesteld tijdens het koloniale tijdperk, toen imperialistische machten patriarchale normen en strikte sociale hiërarchieën oplegden onder de schijn van zowel het behouden als het “beschaven” van inheemse culturen.
Missionaire en koloniale instellingen herbeeldden en herformuleerden Afrikaanse sociale structuren om in lijn te zijn met Victoriaanse idealen, waarbij rigide genderrollen en heteronormatieve gezinsmodellen in het sociale weefsel werden ingebed en zogenaamd oude en onveranderlijke “tradities” werden uitgevonden om ze te ondersteunen.
Deze tradities waren zelf opgebouwd op zelfzuchtige ideeën over Afrikanen als “noble savages”, die in gelukkige conformiteit leefden met zogenaamd “natuurlijke” waarden, gevangen door versteende “cultuur”, en niet verstoord door de morele vragen die hun beschaafde westerse tegenhangers plaagden, van wie zij beschermd moesten worden tegen corruptie.
Zoals de conferentie aantoonde, steunen lokale politieke actoren en regeringen vaak deze agenda’s, hetzij uit politieke opportunisme, hetzij door oprechte overeenstemming met hun conservatieve wereldbeeld. Er is ook steun van sommige delen van de NGO-sector, die de bewegingen een schijn van legitimiteit geeft terwijl hun koloniale wortels worden verhuld.
De conferentie in Nairobi bracht de Kenya Red Cross Society (KRCS) in de schijnwerpers toen het werd beschuldigd het evenement goed te keuren door het te laten plaatsvinden in het Boma Hotel, waarvan het mede-eigenaar is. Hoewel KRCS elke directe betrokkenheid bij het evenement heeft ontkend en heeft aangegeven niet betrokken te zijn bij de dagelijkse beslissingen van het hotelmanagement, benadrukt de controverse nog steeds de uitdagingen en gevaren waarmee zelfs goedbedoelende humanitaire organisaties worden geconfronteerd.
Humanitaire instellingen zijn historisch gezien medeplichtig geweest aan het koloniale bedrijf, en het is misschien niet verrassend dat ze moeite hebben om de verhalen te doorzien die trachten koloniale agenda’s te verstevigen onder het mom van het beschermen van inheemse waarden. Een deel van het probleem is dat er toenemende verwarring bestaat over welke benadering moet worden gevolgd om te voldoen aan de groeiende oproepen om de activiteiten van de hulpindustrie te “dekoloniseren”. Een aspect van dit proces is de erkenning van de primordiale waarde van inheemse waarden en lokale praktijken van wederzijdse hulp.
Echter, wanneer organisaties falen om kritisch te onderzoeken of de waarden die als inheems of in dit geval “Afrikaans” zijn gecodeerd, in werkelijkheid koloniale logica’s en aannames over inheemse samenlevingen weerspiegelen en verankeren, kunnen ze onbedoeld schadelijke agenda’s in stand houden. Daarom, wanneer we worden geconfronteerd met verhalen zoals die welke op de Pan-Afrikaanse Conferentie over Gezinswaarden worden verspreid, is het belangrijk om het verschil te begrijpen tussen dekolonisatie en dekolonialiteit.
Hoewel gerelateerd, zijn de twee kaders verschillend. De eerste richt zich voornamelijk op het overdragen van macht aan de voorheen gekoloniseerden, terwijl de laatste zich bezighoudt met de logica’s en waarden die de erfenis van kolonisatie zijn. In de nasleep van de dekolonisatie in de jaren ’60 liet het falen om kolonialiteit aan te pakken veel Afrikaanse landen achter met elites, staten en bestuursstructuren die koloniale kaders en benaderingen handhaafden. Kenia zelf was hier een sprekend voorbeeld van.
In 1967, bijna vier jaar na de onafhankelijkheid, merkte Masinde Muliro, een prominente Keniaanse politicus, op: “Vandaag hebben we een regering van een zwarte man, en de regering van de zwarte man handhaaft exact dezelfde regelgeving, rigoureus, als de koloniale administratie deed.” Evenzo kunnen hulporganisaties die zich uitsluitend richten op het versterken van lokale actoren, per ongeluk de opzettelijke herformulering van achterhaalde, koloniale waarden als authentieke Afrikaanse tradities versterken.
Het verwarren van dekolonisatie met dekolonialiteit loopt het risico schadelijke ideologieën te legitimeren door hen te laten vermommen als culturele instandhouding. Het erkennen van de historische wortels van deze zogenaamde tradities is essentieel, niet alleen voor humanitaire agentschappen, maar voor samenlevingen als geheel. Zonder deze bewustwording lopen we het risico bewegingen te faciliteren die traditie gebruiken als een wapen om te onderdrukken, in plaats van als een middel om te genezen en te verenigen.
De les is duidelijk: om echt vooruit te komen, moeten we bereid zijn om voortdurend te reflecteren op hoe koloniale erfenissen hedendaagse culturele en sociale normen en debatten blijven vormen. Pas dan kunnen we een toekomst opbouwen die geworteld is in oprechte, diverse en inclusieve opvattingen van Afrikaanse identiteit.
