Versmelten de Oorlog in Soedan en de Conflicten in Zuid-Soedan?

Zijn de conflicten in Soedan samengevoegd met die in Zuid-Soedan?

De grootste ontwikkeling was een alliantie in februari tussen de Sudanese Bevrijdingsbeweging-Noord (SPLM-N) en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF), die een regering hebben gevormd om de huidige de facto leiding van Soedan uit te dagen. De RSF is sinds april 2023 in oorlog met het leger van Soedan en probeert zijn controle en invloed in centraal en oostelijk Soedan te vergroten.

De SPLM-N is een gewapende beweging onder leiding van Abdel Aziz al-Hilu, die al tientallen jaren vecht tegen het Soedanese leger en delen van de staten Zuid-Kordofan en Blauwe Nijl controleert, beide aan de grens met Zuid-Soedan. Analisten hebben opgemerkt dat het leger van Soedan reageert door Zuid-Soedanese milities te steunen om de SPLM-N en de RSF te bestrijden langs hun gezamenlijke grens van 2000 km.

Zuid-Soedan heeft al te maken met een politieke crisis, wat het land zou kunnen terugduwen naar een volledige burgeroorlog.

Strategische alliantie

De SPLM-N is bekritiseerd om zijn samenwerking met de RSF, die door de Verenigde Naties en andere waarnemers beschuldigd wordt van het plegen van talloze wreedheden. Al-Hilu koos waarschijnlijk voor de alliantie omdat hij niet langer neutraal kon blijven, aldus Kholood Khair, een expert op het gebied van Soedan.

Op 23 maart veroverde de RSF de staat West-Kordofan, die grenst aan Zuid-Kordofan. Zuid-Kordofan grenst ook aan Noord-Kordofan en de staat Witte Nijl, die een belangrijke strategische locatie biedt om centraal Soedan te bereiken, inclusief de graanschuur van het land, bekend als Gezira, die de RSF onlangs aan het leger verloor. De staat Blauwe Nijl is ook strategisch omdat het een internationale grens met Ethiopië deelt.

De samenwerking met SPLM-N biedt de RSF een veel groter operationeel gebied om voorraden vanuit Zuid-Soedan en Ethiopië te smokkelen en nieuwe aanvallen tegen het leger en burgers in centraal en noordelijk Soedan te plannen, aldus Boswell.

Oorlog bij volmacht

Tijdens de tweede noord-zuid burgeroorlog in Soedan van 1983 tot 2005, voordat Zuid-Soedan onafhankelijk werd, probeerde Khartoem de Sudanese Bevrijdingsbeweging (SPLM) te ondermijnen, de belangrijkste groep die vocht voor de bevrijding van het zuiden. Om dit te doen steunde het zuidelijke milities tegen hen. De oorlog eindigde met een vredesakkoord dat de zuidelijke bevolking het recht gaf om te stemmen in een onafhankelijkheidsreferendum, en in 2011 werd Zuid-Soedan het nieuwste land ter wereld.

De SPLM-N, die is voortgekomen uit de SPLM, deelt de geschiedenis van de heersende elite van Zuid-Soedan in de strijd tegen het Soedanese leger. Tijdens de burgeroorlog vochten de Nuba-stammen van Zuid-Kordofan en Blauwe Nijl als onderdeel van de SPLM, terwijl de regering “normaal gesproken op volmachten vertrouwden om hun oorlogen te voeren”, zei Hafez Mohamed van de mensenrechtenorganisatie Justice Africa.

In 1987 begon de regering met het bewapenen van nomaden en veehouders die als “Arabieren” worden aangeduid om te vechten tegen sedentaire boeren in het zuiden, die worden gezien als “niet-Arabieren”. Jarenlang zou deze verdeel-en-heers aanpak het modus operandi van het leger zijn om opstanden in het hele land te bestrijden, wat in de vroege jaren 2000 leidde tot de oprichting van de RSF.

Gedeeld en geregeerd?

Het leger lijkt nu andere oude volmachten in Zuid-Soedan te activeren om de nieuwe samenwerking tegen te gaan. Zuid-Soedan is politiek losjes verdeeld tussen milities en reguliere troepen die loyaal zijn aan Kiir, en een reeks milities die nominale verbonden zijn met vice-president Riek Machar. Kiir behoort tot de Dinka, de grootste etnische groep van Zuid-Soedan, terwijl Machar een Nuer is, de op een na grootste stam.

Hun rivaliteit gaat terug tot de burgeroorlog voor de onafhankelijkheid, waarin Machar hulp zocht van de regering van Khartoem om tegen de SPLM te vechten en te proberen de toenmalige leider John Garang omver te werpen. In juli 2005, zeven maanden na het einde van de oorlog, stierf Garang bij een helikoptercrash. Kiir, zijn plaatsvervanger, nam snel de leiding over de SPLM.

In 2013, twee jaar na de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan, escaleerde een machtsstrijd tussen Machar en Kiir in een burgeroorlog. De meeste Nuer-troepen die losjes verbonden waren met Machar, verenigden zich in de SPLM-In Oppositie (SPLM-IO) om zich te onderscheiden van Kiirs SPLM. Het geweld kostte ongeveer 400.000 mensen het leven voordat vijf jaar later een wankele machtsdelingsregeling werd ondertekend.

Ondanks dat het geweld in de hoofdstad van Zuid-Soedan, Juba, afnam na de vredesovereenkomst, gingen de wreedheden door in de periferieën vanwege de praktijken van de regering om corrupt gouverneurs aan te stellen, lokale milities te coöpten en grondstoffen te winnen, aldus Joshua Craze, een onafhankelijke expert op het gebied van Zuid-Soedan en Soedan.

Als deze voorspelling waar is, kunnen veel jonge Zuid-Soedanese mannen eindigen als huurlingen in Soedan, aldus Boswell, die opmerkte dat door het leger gesteunde groepen en de RSF al Zuid-Soedanese mannen werven en dat de “werving zou kunnen toenemen”.

Hij waarschuwde dat als Zuid-Soedan terugvalt in de burgeroorlog, de RSF waarschijnlijk zou profiteren. “Ik denk niet dat een ineenstorting in Juba in het belang van het leger van Soedan speelt,” zei hij. “Zelfs als het leger denkt dat Juba de RSF helpt, zou de ineenstorting van Zuid-Soedan de RSF een veel groter operationeel gebied geven dan het al heeft.”