Wie is Mark Carney, de nieuwe liberale leider van Canada en de volgende premier?

LANGE LEZING

Nieuws | Politiek

Wie is Mark Carney, de nieuwe liberale leider van Canada en de volgende premier?

Economist en voormalig centrale bankier neemt het stokje over van Justin Trudeau te midden van onzekerheid over Trump-tarieven en een opkomende verkiezing.

Mark Carney is gekozen als de nieuwe leider van de regerende Liberale Partij van Canada en de volgende premier van het land. Deze verkiezing vindt plaats tegen de achtergrond van historische spanningen en vrees voor een handelsoorlog met de Verenigde Staten.

Een economist en voormalig centrale bankier, Carney zal binnenkort worden beëdigd als premier. Dit is zijn eerste stap in de Canadese politiek op het hoogste niveau, terwijl er een federale verkiezing aanstaande is.

Carney neemt de leiding over een partij die na jaren van afnemende steun en kritiek op haar aanpak van sociale en economische kwesties, nu een nieuwe politieke momentum ervaart. “Ik zal dag en nacht werken met één doel: een sterker Canada voor iedereen op te bouwen,” zei Carney in zijn overwinningsspeech, waarin hij 85,9 procent van de stemmen op het eerste stembiljet behaalde.

Oxford-afgestudeerde, centrale bankier

Geboren in de Northwest Territories van Canada en opgegroeid in de westelijke provincie Alberta, heeft Carney zichzelf gepresenteerd als een politieke buitenstaander die Canada kan leiden door een periode van economische onrust en onzekerheid.

Het land is in beroering door de hoge tarieven van de Amerikaanse president Donald Trump op Canadese producten, die op 4 maart in werking traden. Vrees voor een recessie heeft een gevoel van Canadees nationalisme aangewakkerd en de behoefte aan stabiele leiding in Ottawa vergroot.

Carney heeft graden van Harvard en Oxford en heeft meer dan tien jaar bij de investeringsfirma Goldman Sachs gewerkt. Onlangs was hij voorzitter van Brookfield Asset Management, waar hij ook de “transitie-investeringen” leidde – een inspanning om investeringen te bevorderen die aansluiten bij wereldwijde klimaatdoelen.

Zijn bankervaring in tijden van crisis laat volgens Carney en zijn supporters zien dat hij Canada kan helpen de storm van Trump te doorstaan. De 59-jarige begon zijn termijn als gouverneur van de Bank of Canada te midden van de wereldwijde financiële crisis van 2008, en hij werd geprezen om zijn snelle en doortastende acties die Canada hielpen te beschermen tegen een ernstigere neergang.

In 2013 vertrok Carney om de leiding te nemen van de Bank of England, waar hij tot 2020 bleef – het jaar waarin het Verenigd Koninkrijk formeel de Europese Unie verliet. Ook daar werd hij erkend voor het minimaliseren van de gevolgen van de Brexit, hoewel zijn beoordeling dat een breuk met de EU een risico voor de Britse economie vormde, de woede opwekte van conservatieven die voor de Brexit waren.

Gebrek aan politieke ervaring

Hoewel weinig mensen de economische kwalificaties van Carney betwisten, heeft zijn gebrek aan ervaring in de verkiezingspolitiek vragen doen rijzen. Hij diende eerder als economisch adviseur voor Trudeau, die aftrad te midden van wijdverbreide woede over de aanpak van zijn regering van een woningcrisis en de stijgende kosten van levensonderhoud.

Carney heeft echter nooit eerder deelgenomen aan politieke verkiezingen en bracht een groot deel van de leiderschapscampagne van de Liberalen door met zich voor te stellen aan de Canadezen. “Hij is iemand die altijd achter de schermen heeft gewerkt, een adviseur,” zei Daniel Béland, een professor in de politieke wetenschappen aan de McGill University, die Carney beschreef als een “technocraat op steroïden”.

Carney heeft brede beloften gedaan sinds hij zijn campagne lanceerde, waaronder het beteugelen van overheidsuitgaven, meer investeren in huisvesting, het diversifiëren van Canada’s handelspartners en het tijdelijk beperken van immigratie.

Als voormalig speciaal gezant van de Verenigde Naties voor Klimaatactie en Financiering, is Carney ook een groot voorstander van het idee dat de particuliere sector een leidende rol moet spelen in het aanpakken van de klimaatcrisis en het bereiken van netto-nuluitstoot.

“Ik weet hoe ik crises moet beheren. Ik weet hoe ik sterke economieën moet opbouwen,” zei hij tijdens een debat tegen andere liberale leiderschapskandidaten vorige maand. “Ik heb een plan, een plan dat meer geld in uw zakken terugbrengt, een plan dat onze bedrijven concurrerender maakt, een plan dat een sterke economie opbouwt die voor u werkt.”

“Dat is niet de beste test voor iemand zonder politieke ervaring die dan eigenlijk de leeuwenkooi moet binnengaan,” zei Béland, verwijzend naar de federale verkiezingen van dit jaar, waar Carney te maken zal krijgen met felle oppositieleiders zoals de Conservatieven Pierre Poilievre en Yves-Francois Blanchet van de Bloc Quebecois.

‘Volmaakte insider’

Carney’s poging om zichzelf als een buitenstaander te schilderen is ook ter discussie gesteld. Zijn tijd als adviseur van de Liberale Partij, samen met zijn ervaring aan de top van de wereldwijde financiële wereld, maken hem “een volmaakte insider en een volmaakte elite,” aldus de Canadese politieke analist en journalist David Moscrop.

“Maar als je daar niet van houdt, vertegenwoordigt hij wat sommigen aan de linkerzijde en sommigen aan de rechterzijde zien als een soort globaal economisch eliteconsensus die alledaagse mensen onderdrukt.”

Poilievre en zijn Conservatieve Partij hebben ingespeeld op dat gevoel van publieke woede en angst over stijgende prijzen om de liberale regering de afgelopen jaren aan te vallen – en ze blijven deze aanvalslinie tegen Carney gebruiken. Poilievre, een politicus die bekend staat om zijn strijdlustige retoriek tijdens zijn twee decennia in het Canadese parlement, heeft de econoom als “net als Justin” bestempeld in een poging hem te koppelen aan de meest impopulaire beleidsmaatregelen van de aftredende premier.

Dat omvat een liberaal koolstofprijsprogramma dat Carney ooit steunde, maar onlangs beloofde af te schaffen te midden van sterke publieke oppositie. Poilievre heeft hem ‘Koolstofbelasting Carney’ genoemd en de ‘Carney-Trudeau Liberalen’ bekritiseerd.

De Conservatieven hebben Carney ook beschuldigd van liegen toen hij recentelijk zei dat hij niet bij Brookfield Asset Management – zijn voormalige bedrijf – was toen het formeel besloot om zijn hoofdkantoor van Toronto naar New York te verplaatsen. De verhuizing naar de VS, aldus de conservatieve wetgever Michael Barrett, betekende “banen wegnemen van Canadezen”.

Een woordvoerder van Carney’s campagne verwierp de kritiek en vertelde lokale media dat de beslissing geen invloed had op Canadese banen. Bovendien heeft Carney te maken gehad met oproepen van oppositiepartijen om te voldoen aan de regels inzake belangenconflicten waaraan Canadese wetgevers zijn onderworpen. Aangezien hij nooit is gekozen, hoeft Carney nog niet aan deze processen te voldoen, waaronder de openbaarmaking van privébelangen aan een ethische commissaris en het verplaatsen van zijn financiële belangen in een blind trust.

“Als Mark Carney de eer heeft om premier te worden, zal hij niet alleen voldoen aan alle toepasselijke ethische regels en richtlijnen, maar ze ook overtreffen,” vertelde zijn campagne de media te Toronto woensdag te midden van de kritiek. “Het kantoor van de Conflict of Interest and Ethics Commissioner is al van tevoren benaderd om ervoor te zorgen dat alle passende stappen onmiddellijk kunnen worden gezet, en activa zouden onmiddellijk in een blind trust worden geplaatst.”

Trump-factor

Volgens Béland zijn Canadezen momenteel minder bezorgd over binnenlandse kwesties dan over de onzekerheid rond de relatie tussen Canada en de VS en de tarieven van Trump. Inderdaad, vrees voor een handelsoorlog met Washington heeft de steun voor de Liberalen de afgelopen weken vergroot. Peilingen tonen aan dat de partij het ooit 26 procentpunt grote achterstand op de Conservatieven heeft verkleind.

De toekomst van de Canada-US-relaties lijkt de centrale vraag van de komende verkiezingen te worden, en Canadezen zijn verdeeld over de vraag welke leider het beste in staat is om met de Amerikaanse president om te gaan. Een peiling van het Angus Reid Institute die deze week is gepubliceerd, toonde aan dat Carney een voorsprong van 9 procentpunten heeft. Een geschatte 43 procent van de respondenten zei dat zij hem het meest vertrouwden om met Trump om te gaan, vergeleken met 34 procent die Poilievre kozen.

“Ze zullen met een zeer duidelijke strategie moeten komen over hoe ze [Carney] moeten aanpakken. Gewoon lege slogans zullen waarschijnlijk niet werken,” zei de professor over de Conservatieven. “Je hebt serieusheid nodig in tijden van crisis, en Carney is de belichaming van serieusheid. Hij is een elite technocraat, terwijl Poilievre van slogans houdt en mensen bespot,” voegde Béland eraan toe. “[Poilievre’s aanpak] kan een beetje belachelijk klinken in de context van deze buitenlandse beleids- en handelscrisis die door Trump is veroorzaakt.”

Ondertussen heeft Carney Poilievre beschuldigd van het herhalen van Trump’s standpunten. “[Poilievre] vereert de man. Hij gebruikt zijn taal. Hij is niet de juiste persoon voor ons land in deze cruciale tijd,” zei Carney tijdens het debat van vorige maand.

De conservatieve leider heeft op zijn beurt Carney en de Liberalen beschuldigd van het gebruik van de dreiging van tarieven om af te leiden van hun record van het afgelopen decennium. “Als de Carney-Trudeau-beleid dit veel economische schade heeft berokkend vóór de tarieven, stel je dan de verwoesting voor die ze zouden veroorzaken na de tarieven,” zei Poilievre tijdens een recente “Canada First”-bijeenkomst in de hoofdstad, Ottawa.

‘Ontmoet het moment’

Nu Carney de leiding van de partij op zich neemt, zal het moeten blijken of de Liberalen hun recente momentum kunnen vasthouden. Of ze een gevoel van “zittende vermoeidheid” kunnen overwinnen, is ook onduidelijk. Federale partijen blijven doorgaans niet langer dan een decennium aan de macht in Canada, en de Liberalen zijn sinds 2015 aan de macht.

“In veel westerse, G7-landen zijn mensen klaar met de zittende regeringen, en ze willen verandering,” zei journalist Catherine Tsalikis, die een biografie schreef van Freeland, de voormalige plaatsvervangende Trudeau die Carney’s belangrijkste tegenstander was in de leiderschapsrace.

“Hoe anders zal hij zijn dan Trudeau? Dat is een open vraag,” zei ze. Volgens Moscrop, de politieke analist, is Carney misschien niet “de persoon om het moment te ontmoeten”, deels omdat een meerderheid van de Canadezen reageert op een “populistische, boze toon die lijkt te bevestigen wat hun woede en frustratie en angst is.”

Betaalbaarheid blijft een topprioriteit voor Canadese kiezers, naast gezondheidszorg en huisvesting. “Dat betekent niet dat degenen die alternatieve oplossingen aanbieden niet zelf volledig vals zijn. Pierre Poilievre is ook een volmaakte insider en elite die een faux-populistische act uitvoert die uiteindelijk, denk ik, zal leiden tot zijn ondergang wanneer hij niet kan leveren,” zei Moscrop.

“Maar tenminste komt de toon overeen met de toon van een bevolking die worstelt om een positieve bankbalans te behouden terwijl ze de huur betaalt en zichzelf en hun gezin voedt.”

Carney spreekt met de media na een debat over de liberale leiderschap op 25 februari.

Uiteindelijk kunnen Carney’s eigen politieke kansen verbonden zijn aan wat de verwachtingen van zijn partij zijn voor de volgende verkiezingen. De verkiezingen moeten voor 20 oktober plaatsvinden, maar de Liberalen kunnen ervoor kiezen om het eerder uit te roepen.

Als ze de Conservatieven kunnen beperken tot een minderheidsregering en als officiële oppositie naar voren kunnen komen, zou dat mogelijk genoeg kunnen zijn om als overwinning te worden beschouwd voor een partij die ooit op weg was naar een verpletterende nederlaag. Maar als de Liberalen daarin tekortschieten, zou Carney’s tijd als partijleider van korte duur kunnen zijn.

“Als je niet tenminste de leider van de oppositie bent, dan moet je waarschijnlijk op dag één vertrekken. Dan ben je klaar,” zei Moscrop. “Ik denk echt dat de meest redelijke verwachting bij de Liberalen de officiële oppositie is – en alles daaronder zou verwoestend zijn en alles daarboven zou bonus zijn.”