Veengebieden slaan meer koolstof op dan bossen, maar bescherming is onvoldoende

Nieuwe studie toont aan dat veengebieden onderbeschermd zijn

Een nieuwe studie onthult dat veengebieden—belangrijke koolstofopslagplaatsen die veel mensen nooit hebben gehoord—gevaarlijk onderbeschermd zijn, wat het wereldklimaat in gevaar brengt. Deze terrestrische wetlands beslaan slechts 3% van het aardoppervlak en slaan 600 miljard ton koolstof op—meer dan al het bosbiomassa ter wereld samen—maar slechts 17% van de veengebieden valt binnen een beschermd gebied.

Dit cijfer staat in schril contrast met de beschermingsniveaus voor andere bedreigde ecosystemen, zoals mangrovebossen (42%), zoutmoerassen (50%) en tropische bossen (38%). Ondertussen staat bijna een kwart van de wereldwijde veengebieden onder zware druk van menselijke invloeden, waarbij landbouw de grootste bedreiging wereldwijd is.

De nieuwe studie, getiteld “Mismatch Between Global Importance of Peatlands and the Extent of Their Protection,” biedt de eerste wereldwijde beoordeling van de beschermingsstatus van de wereldwijde veengebieden. Deze wetlands accumuleren gedeeltelijk afgebroken organisch materiaal, waardoor de vrijgave van miljarden ton koolstofdioxide naar de atmosfeer wordt voorkomen. Maar veengebieden stoten die CO2 uit wanneer ze worden ontwaterd, verstoord, geëxtraheerd of volledig verwijderd om toegang te krijgen tot hulpbronnen zoals mijnbouw of bosbouw, of om ze om te zetten naar andere toepassingen, zoals landbouwgrond.

“Deze studie is een echte maatstaf voor waar we staan in termen van de bescherming en het beheer van veengebieden wereldwijd,” zei Dr. Kemen Austin, Ph.D., hoofdonderzoeker en directeur wetenschap bij de Wildlife Conservation Society. “Ons onderzoek onthult dat deze vitale ecosystemen niet de bescherming krijgen die ze nodig hebben.”

De auteurs wijzen erop dat de vrijgave van opgeslagen koolstof uit veengebieden leidt tot gevaarlijke niveaus van broeikasgassen. Het niet beschermen van veengebieden brengt hun koolstofvoorraden in groot gevaar en kan ook de wereldwijde aanvoer van zoetwater in gevaar brengen, aangezien veengebieden 10% van het ongevrozen zoetwater ter wereld bevatten. Bovendien zijn ze rijk aan biodiversiteit, met een verbluffende verscheidenheid aan mossen, bloeiende planten, vogels, slakken, vissen en vlinders.

Landen met de meeste veengebieden zijn Canada, Rusland, Indonesië, de VS, Brazilië, de Democratische Republiek Congo, China, Peru, Finland en de Republiek Congo. Deze 10 landen bevatten 80% van de wereldwijde veengebieden, met de eerste vijf die 70% van de wereldwijde veengebieden vertegenwoordigen.

De studie onthult dat minstens een kwart (27%) van de wereldwijde veengebieden zich op het land van inheemse volkeren bevindt, waar ze door deze gemeenschappen zijn beschermd. Wereldwijd meldt de studie dat minstens 1,1 miljoen vierkante kilometer veengebieden binnen inheemse gebieden liggen en dat meer dan 85% van de veengebieden binnen inheemse gebieden niet onder andere soorten beschermde gebieden vallen.

Volgens de auteurs kan het versterken van de landrechten van inheemse volkeren aanzienlijke voordelen opleveren voor de veengebieden—en andere ecosystemen—die ze beheren. “Onze studie onthult een zeer krachtig feit—dat inheemse volkeren al belangrijke beheerders van veengebieden zijn,” zei Paul Elsen, Ph.D., auteur van de studie en directeur van conservatieplanning bij de Wildlife Conservation Society. “Dit is significant omdat het betekent dat we de bescherming van veengebieden kunnen verbeteren door de landrechten van inheemse volkeren te versterken, wat een trend is die we al in veel landen zien. We moeten deze inspanningen dus voortzetten.”

Druk op veengebieden

De studie toont aan dat bijna een kwart van de veengebieden onder zware druk staat van menselijke invloeden. Ongeveer 15% van de veengebieden is ontwaterd voor de landbouw, terwijl nog eens 5%–10% op de een of andere manier is gedegradeerd, waaronder de verwijdering van hun inheemse vegetatie. Dit percentage is zelfs hoger in de tropen, waar schattingen suggereren dat meer dan 40% van de veengebieden is gedegradeerd.

In sommige gevallen worden veengebieden ontwaterd en verbrand, waardoor enorme hoeveelheden koolstof in de atmosfeer worden uitgestoten. Tussen de 1,5 en 2,5 miljard ton broeikasgasemissies worden jaarlijks uitgestoten door verstoorde en beschadigde wereldwijde veengebieden.

De studie toont ook aan dat bijna de helft van de gematigde en tropische veengebieden die binnen beschermde gebieden vallen, nog steeds onder gemiddelde tot hoge druk staat van menselijke invloeden. De auteurs concluderen dat “de bescherming en duurzame beheer van bijna alle resterende ongerepte veengebieden, en het herstel van bijna alle gedegradeerde veengebieden, essentieel is om de wereldwijde opwarming tot 1,5°C te beperken.”

Hoewel veel lokale gemeenschappen al lang weten dat veengebieden—ook wel moerassen, ven, moeraslanden en muskeg genoemd—een belangrijke bron van zoetwater en een thuis voor diverse planten- en diersoorten zijn, blijven veengebieden misschien onbeschermd omdat ze afgelegen zijn, moeilijk toegankelijk, niet altijd gemakkelijk om te zetten zijn naar landbouw, mijnbouw of andere industrieën, en vaak als onproductieve woestenijen worden beschouwd.

“De multilaterale klimaatonderhandelingen die worden gehouden door het United Nations Framework Convention on Climate Change bieden een belangrijke kans om de bescherming van veengebieden als een klimaatprioriteit te verhogen,” zei Austin. “Maar op basis van de nationaal bepaalde bijdragen die landen tot nu toe hebben ingediend, krijgt de voortdurende verstoring en schade aan wereldwijde veengebieden zeer weinig aandacht als een significante en te vermijden bron van GHG-emissies.”

Met enkele uitzonderingen—zoals Indonesië en het VK—hebben de meeste landen geen uitgebreide veengebiedstrategieën om hun nationale klimaatplannen te ondersteunen. En terwijl sommige landen het belang van veengebieden in hun klimaatplannen benadrukken, kunnen ze nog steeds moeite hebben om deze doelen om te zetten in gecoördineerd beleid en beschermingsacties.

“Veengebieden bieden een enorme kans om te helpen de klimaatcrisis op te lossen,” zei Austin. “Als we nu actie ondernemen om veengebieden te beschermen, kunnen we enorme voordelen behalen—tegen relatief lage kosten.”