‘Het strijdtoneel staat op het punt te verschuiven’: Westelijke Jordaanoever bereidt zich voor op toenemende geweld
Nieuws|Israël-Palestina conflict
‘Het slagveld staat op het punt te verschuiven’: Westelijke Jordaanoever bereidt zich voor op toenemende geweldsuitbarstingen
Naarmate Israël verdergaat met de inval in Jenin op de Westelijke Jordaanoever, vrezen Palestijnen meer aanvallen van het leger en kolonisten. Rouwenden dragen het lichaam van Ahmad Nimer al-Shaib, die werd gedood tijdens een Israëlische militaire operatie in Jenin, in het West Bank-dorp Bruqin, op woensdag 22 januari 2025.
Toen het staakt-het-vuren in Gaza op 15 januari werd aangekondigd, waren Palestijnen in de bezette Westelijke Jordaanoever dolblij dat de verwoestende oorlog van Israël tegen de belegerde enclave eindelijk zou eindigen. Echter, de staat van geweld door Israël is snel toegenomen in de Westelijke Jordaanoever, in wat lokale waarnemers en analisten beschrijven als een duidelijke poging om meer land formeel te annexeren.
De plotselinge toename van aanvallen door kolonisten en Israëlische militaire operaties heeft Palestijnen in het bezette gebied bang gemaakt, die geloven dat ze nu hetzelfde soort geweld kunnen ondergaan als hun landgenoten in Gaza. Israël heeft sinds het begin van de oorlog in Gaza in oktober 2023 meer dan 46.900 Palestijnen gedood.
“We hebben 14 maanden lang een genocide in Gaza gezien en niemand in de wereld heeft iets gedaan om het te stoppen en sommige mensen hier denken dat we een soortgelijk lot zullen ondergaan,” zei Shady Abdullah, een journalist en mensenrechtenactivist uit Tulkarem.
Uren na het begin van het staakt-het-vuren in Gaza op 19 januari, begon Israël tientallen nieuwe controleposten op de Westelijke Jordaanoever op te richten om Palestijnen te verhinderen zich te verzamelen en de vrijlating van politieke gevangenen te vieren, die waren vrijgelaten in ruil voor Israëlische gijzelaars die door Hamas werden vastgehouden.
De controleposten verboden ook boeren om hun landbouwgrond te bereiken en verzegelden hele steden, zoals in Hebron en Bethlehem. Israëlische kolonisten breidden vervolgens illegale buitenposten uit op de Westelijke Jordaanoever en vielen Palestijnse dorpen aan. Israëlische nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever zijn illegaal volgens het internationale recht, en veel van de lukraak gebouwde buitenposten zijn zelfs illegaal volgens de Israëlische wet, hoewel er vaak weinig wordt gedaan om ze te verwijderen, en velen later geformaliseerd worden.
“De gevolgen van het geweld zijn dat het leidt tot directe of geassocieerde ontheemding en dat valt in lijn met Israël’s doel om elke Palestijnse staat op hun grond te voorkomen,” zei Tahani Mustafa, een expert op het gebied van Israël-Palestina bij International Crisis Group.
Bovendien heeft het Israëlische leger plannen aangekondigd voor grootschalige operaties op de Westelijke Jordaanoever, die op 21 januari begonnen met een grote inval in het Jenin-kamp, zogenaamd om gewapende groepen uit te roeien. Israëlische invallen op de Westelijke Jordaanoever vonden al plaats vóór de oorlog in Gaza, maar namen in geweld en intensiteit toe met het begin van de oorlog.
De toename van geweld heeft sommige mensen doen geloven dat de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump een ruil heeft gemaakt met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu om de oorlog in Gaza te pauzeren in ruil voor een verhoogde agressie op de Westelijke Jordaanoever. “Het staakt-het-vuren in Gaza – dat meer lijkt op een humanitaire pauze en een ‘ruil van gijzelaars en gevangenen’ – komt met een prijs. Israël geeft nooit iets op zonder een prijs te betalen en ik denk dat we dat in de Westelijke Jordaanoever zien, gezien de soort [functionarissen] waaruit de Trump-administratie bestaat,” zei Mustafa.
Trump heeft niet aangegeven dat er een soort deal met Netanyahu is om hem toe te staan het geweld op de Westelijke Jordaanoever te vergroten, maar hij heeft ook geweigerd zich te committeren aan een twee-statenoplossing, en heeft verschillende figuren benoemd die zich tegen Palestijnse staatsvorming verzetten voor prominente posities in zijn administratie.
De mogelijkheid van een verhoogde onderdrukking van Palestijnse strijders op de Westelijke Jordaanoever, evenals de groei van illegale nederzettingen en zelfs potentiële annexatie, lijkt de extreemrechtse Israëlische minister van Financiën Bezalel Smotrich te hebben aangespoord om in Netanyahu’s fragiele coalitie te blijven, in plaats van zich terug te trekken en de regering te laten instorten als een manier om te protesteren tegen het staakt-het-vuren in Gaza.
Onder Smotrich heeft Israël het afgelopen jaar stilletjes meer land op de Westelijke Jordaanoever geconfisqueerd dan in de afgelopen 20 jaar samen, volgens Peace Now, een Israëlische non-profitorganisatie die landroof in de gaten houdt. Zowel Smotrich als de bredere kolonistenbeweging beschouwen de bezette Westelijke Jordaanoever al lange tijd als een integraal onderdeel van “groter Israël” en verwijzen naar het gebied als Judea en Samaria.
Smotrich’s snelle annexatie van de Westelijke Jordaanoever bleef grotendeels onopgemerkt vanwege de veel grotere crisis in Gaza, waar, naast de massale moord op Palestijnen, bijna de gehele pre-oorlog bevolking van 2,3 miljoen mensen werd verdreven.
Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever zeggen nu dat kolonisten de aanvallen opvoeren in coördinatie met het Israëlische leger om meer land te confisqueren en in beslag te nemen. Op 20 januari vielen kolonisten gewelddadig twee dorpen aan in het noorden van de Westelijke Jordaanoever, Funduq en Jinasfut, evenals dorpen verder naar het zuiden in Masafer Yatta en rond Ramallah. De kolonisten staken huizen en auto’s in brand en sloegen Palestijnen in elkaar onder de volle bescherming en waakzame ogen van het Israëlische leger, volgens lokale mensenrechtenorganisaties.
Echter, de leider van het Israëlische leger’s Centraal Commando, generaal Avi Bluth, zei in een verklaring dat elke “gewelddadige rellen de veiligheid schaadt en het leger dit niet zal toestaan”. De aanvallen vonden plaats tijdens de inauguratie van Trump als Amerikaanse president – in een van zijn eerste acties als president draaide hij sancties terug voor groepen en individuen die de VS eerder als onderdeel van de “extremistische kolonistenbeweging” beschouwde.
“Het doel van de kolonisten is bekend,” zei Abbas Milhem, de uitvoerend directeur van de Palestijnse Boeren Unie. “Ze willen Palestijnen buiten de Westelijke Jordaanoever verplaatsen en het land annexeren aan Israël en de Israëlische wet opleggen.”
Begin december begonnen gewapende groepen in Jenin te botsen met de Palestijnse Autoriteit (PA), een administratie die is ontstaan uit de Oslo-akkoorden van 1993. De akkoorden gaven een impuls aan een inmiddels niet-functionerend vredesproces dat zogenaamd tot doel had een Palestijnse staat te vestigen op het bezette Palestijnse grondgebied, met Oost-Jeruzalem als hoofdstad.
Een belangrijk element van de Oslo-akkoorden was de opdracht aan de PA om gewapende groepen uit te roeien en te ontwapenen als onderdeel van de veiligheidscoördinatie met Israël. Maar naarmate de hoop op staatsvorming vervaagde en Israël zijn bezetting verankerde, ontstonden er een aantal buurtgewapende groepen die losjes verbonden waren met de Palestijnse Islamitische Jihad, Hamas en zelfs Fatah – de factie die de PA controleert – in Palestijnse kampen over de Westelijke Jordaanoever.
Met de PA die niet in staat was om de gewapende groepen in het Jenin-kamp te verpletteren, lanceerde Israël op 21 januari een grote operatie, die al minstens 10 mensen heeft gedood. “We geloven dat het plan van Israël is om het noorden van de Westelijke Jordaanoever aan te vallen op dezelfde manier als tijdens de tweede Intifada, toen het Palestijnse kampen binnenviel,” zei Murad Jadallah, een mensenrechtenmonitor van al-Haq, een Palestijnse mensenrechtenorganisatie.
Israël bezette eerder het Jenin-kamp gedurende 10 dagen in 2002, waarbij ongeveer 400 huizen werden vernietigd en ongeveer een kwart van de bewoners werd ontheemd tijdens de tweede Intifada in 2002, volgens de VN Palestijnse vluchtelingenorganisatie (UNRWA). Mustafa, van de ICG, gelooft dat Israël in de komende dagen meer invallen en grote militaire operaties op de Westelijke Jordaanoever zal uitvoeren in een poging om alle vormen van verzet te verpletteren. “Het slagveld staat op het punt te verschuiven van Gaza naar de Westelijke Jordaanoever,” zei ze.
