Alles wat je moet weten over de vervroegde presidentsverkiezingen in Zuid-Korea 2025

Uitleg over de bijzondere presidentsverkiezingen in Zuid-Korea 2025: Wat je moet weten

De verkiezingen, gehouden tegen de achtergrond van een poging tot martiaal recht door ex-president Yoon Suk-yeol, kunnen ook invloed hebben op Seoul’s benadering van de VS, China en Japan, zeggen analisten.

Kiezers in Zuid-Korea kiezen een nieuwe president ter vervanging van Yoon Suk-yeol, die werd afgezet en uit zijn functie werd gezet vanwege zijn kortstondige en mislukte poging tot martiaal recht in december.

De vervroegde verkiezingen op 3 juni zijn cruciaal, met implicaties voor de democratische toekomst van Zuid-Korea, evenals de relaties met China, de Verenigde Staten en de nucleair gewapende buur, Noord-Korea.

De winnaar – die een termijn van vijf jaar zal dienen – staat voor de taak om de gevolgen van het martiaal recht decreet aan te pakken, dat zes uur duurde maar politieke chaos teweegbracht, waaronder massale protesten, een rel bij een rechtbank en drie tijdelijke leiders binnen zes maanden.

De nieuwe president zal ook een verslechterende economische situatie moeten aanpakken en de tariefonderhandelingen met de VS beheren, die een belasting van 25 procent heeft opgelegd op belangrijke exportproducten zoals staal, aluminium en auto’s.

Wie zijn de kandidaten?

Er staan zes kandidaten op het stembiljet, maar de belangrijkste contenders zijn Lee Jae-myung van de oppositiepartij Democratische Partij van Korea (DP) en Kim Moon-soo van de regerende conservatieve People Power Party (PPP).

Wie wordt er verwacht te winnen?

Lee, 61, een mensenrechtenadvocaat die politicus is geworden, is de duidelijke frontrunner. Een Gallup Korea-enquête op 28 mei toonde aan dat 49 procent van de respondenten de liberale kandidaat steunde, terwijl 36 procent zei te stemmen op Kim, 73, een fervent conservatief die als minister van Arbeid diende in de regering van Yoon.

Op de derde plaats staat Lee Jun-seok van de conservatieve Nieuwe Hervormingspartij, met 9 procent.

Wat zijn de belangrijkste kwesties?

Yoon’s mislukte poging tot martiaal recht heeft een schaduw geworpen over de verkiezingen. Het heeft Lee, die de vorige verkiezingen in 2022 van Yoon verloor, weer op het goede spoor voor het presidentschap gezet.

De oppositieleider was cruciaal in het verijdelen van het plan van de president. Op 3 december, toen Yoon het martiaal recht verklaarde – in een poging om het door de Democratische Partij gedomineerde parlement te onderdrukken, dat hij afbeeldde als “anti-staat” en een “hol van criminelen” – haastte Lee zich naar de Nationale Assemblee en klom hij over de muren van het gebouw om de honderden gewapende troepen daar te vermijden. Hij livestreamde zijn daad en spoorde zijn aanhangers aan om naar het parlement te komen en de arrestatie van wetgevers te voorkomen.

Ondanks de blokkades van de troepen, slaagden genoeg wetgevers erin om naar het parlement te komen en te stemmen voor het beëindigen van het martiaal recht. De assemblee impeachte Yoon op 14 december.

“Deze verkiezingen zouden niet hebben plaatsgevonden zonder de verklaring van martiaal recht door Yoon Suk-yeol en zijn afzetting,” zei Youngshik Bong, onderzoeksmedewerker aan de Yonsei Universiteit in Seoul. “Deze kwesties hebben alle andere in een draaikolk getrokken. Alles is marginaal.”

Op de campagne heeft Lee beloofd recht te doen aan iedereen die betrokken was bij Yoon’s mislukte poging en heeft hij ook beloofd strengere controles in te voeren op de bevoegdheid van de president om martiaal recht te verklaren.

Waar staan de kandidaten over de poging tot martiaal recht?

Lee, de oppositieleider, heeft ook voorgesteld om grondwetswijzigingen in te voeren om een vierjarige, twee-termijn presidentschap mogelijk te maken – momenteel zijn Zuid-Koreaanse presidenten alleen toegestaan om één termijn van vijf jaar te dienen. Lee heeft ook gepleit voor een tweede ronde systeem voor de presidentsverkiezingen, waarbij als geen enkele kandidaat 50 procent van de stemmen behaalt, de top twee kandidaten tegen elkaar strijden in een tweede ronde.

“Een vierjarige, twee-termijn presidentschap zou een tussentijdse evaluatie van de administratie mogelijk maken, wat de verantwoordelijkheid versterkt,” schreef hij op Facebook, en riep op tot een grondwetswijziging om de verandering mogelijk te maken. “Intussen zou het aannemen van een tweede ronde verkiezingssysteem de legitimiteit van democratisch bestuur versterken en helpen om onnodige sociale conflicten te verminderen.”

Kim van de PPP heeft Lee’s voorstellen voor een grondwetswijziging om een twee-termijn presidentschap mogelijk te maken geaccepteerd, maar heeft voorgesteld om elke termijn te verkorten tot drie jaar.

Yoon’s poging tot martiaal recht heeft echter de PPP in crisis en wanorde gebracht. Intern strubbelingen teisterden de benarde partij terwijl ze probeerden de opvolger van de afgezetten president te kiezen. Hoewel Kim de partijprimaries won, probeerden de leiders hem te vervangen door voormalig premier Han Duck-soo. Op de avond voor de lancering van de campagne van de partij, annuleerden ze Kim’s kandidatuur, om hem daarna te herinvoeren nadat partijlid tegen de zet protesteerden.

Bong, aan de Yonsei Universiteit, zei dat de interne strijd en de verdeeldheid in het conservatieve kamp over Yoon’s decreet hen steun heeft gekost. “Kim Moon-soo heeft zijn positie over de verklaring van het martiaal recht niet duidelijk gemaakt,” zei Bong. “Hij heeft zich niet gedistantieerd van de erfenis van Yoon, maar tegelijkertijd heeft hij niet duidelijk gemaakt of hij gelooft dat de verklaring van martiaal recht een schending van de grondwet was. Dus de PPP heeft niet echt genoeg energie gehad om zijn steunbases te mobiliseren.”

Toch lijkt Kim wat van de meer dan 20 procentpunten achterstand met Lee aan het begin van de campagne te hebben ingelopen. Maar hij is er niet in geslaagd om de derde geplaatste kandidaat – Lee Jun-seok – te overtuigen zijn bod op te geven en de PPP te steunen om hun kansen te verbeteren. Lee van de Nieuwe Hervormingspartij, die 40 jaar oud is, zei dinsdag dat er “geen kandidaatfusie” zou zijn met “diegenen die verantwoordelijk zijn voor het noodmartiaal recht.”

Hoe zit het met het buitenlands beleid?

Hoewel beleidsdebatten op de achtergrond zijn geraakt, zou het resultaat van de verkiezingen de benadering van Zuid-Korea ten opzichte van Noord-Korea kunnen herschikken. De twee buren verkeren technisch in staat van oorlog, aangezien de Koreaanse Oorlog van 1950-1953 eindigde in een wapenstilstand in plaats van een vredesverdrag, en de relaties tussen hen zijn op een nieuw dieptepunt.

Noord-Korea’s leider Kim Jong Un heeft opgeroepen tot herziening van de grondwet van zijn land om het langdurige doel van de hereniging van de oorlogsverdeelde naties te schrappen en beschreef Seoul als een “onveranderlijke hoofd vijand”. Pyongyang heeft ook communicatielijnen verbroken, en de twee landen hebben conflicten gehad over ballonnen en drones die rommel en propaganda vervoeren.

Lee van de Democratische Partij heeft beloofd de spanningen te verlichten als hij wordt gekozen, onder andere door een militaire hotline te herstellen, en heeft zich gecommitteerd aan het handhaven van het doel om nucleaire wapens van het Koreaanse schiereiland te verwijderen.

Kim daarentegen heeft Yoon’s harde aanpak gesteund, met de belofte om “preventieve afschrikking” te waarborgen door middel van middelen zoals ballistische raketten en de herplaatsing van Amerikaanse tactische nucleaire wapens. Hij heeft ook aangegeven een pad te willen zoeken voor het land om nucleaire bewapening na te streven door het recht op herverwerking van nucleaire brandstof veilig te stellen, een cruciale stap naar de bouw van atoomwapens.

De twee kandidaten verschillen ook in hun benadering van de VS, het belangrijkste veiligheidsbondgenoot van het land, en van China, de grootste handelspartner. Lee, die een pragmatisch buitenlands beleid voorstaat, heeft gezegd dat het cruciaal is om de alliantie van Zuid-Korea met de VS te behouden en de veiligheids samenwerking met Japan na te streven. Hij heeft echter beloofd de “nationale belangen” voorop te stellen en gezegd dat er “geen noodzaak is om China of Rusland onnodig te antagoniseren”.

Kim heeft ondertussen Lee’s toewijding aan de VS-Zuid-Koreaanse alliantie in twijfel getrokken en heeft beloofd om een onmiddellijk topoverleg te houden met de Amerikaanse president Donald Trump als hij wordt gekozen om tarieven te bespreken. “Ik heb een zeer vriendschappelijke en vertrouwelijke relatie”, met de Amerikaanse leider, heeft Kim gezegd.

Hij heeft ook bereidheid aangegeven om meer van de kosten voor het stationeren van Amerikaanse troepen in het land te delen, iets wat Trump al jaren heeft geëist.

Lee Sung-yoon, bestuurslid van de Commissie voor Mensenrechten in Noord-Korea, beschreef de beleidsverschillen tussen de rivaliserende kampen als “onveranderlijk” en verwees naar eerdere opmerkingen van de Democratische Partij’s Lee, waardoor sommigen hem als te zacht jegens China en Rusland beschouwen. “In het verleden heeft Lee gezegd dat Zuid-Korea zich niet moet bemoeien met de houding van China ten opzichte van Taiwan, en gewoon dank u moet zeggen tegen zowel Beijing als Taiwan en zich buiten het conflict moet houden. Hij heeft de trilaterale defensieve oefeningen tussen de VS, Japan en Zuid-Korea beschreven als ‘een defensieve ramp’ en een ‘extreem pro-Japanse daad’. En meer dan eens heeft hij gezegd dat de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy Rusland heeft uitgelokt om binnen te vallen omdat hij een politieke nieuwkomer was die ongelukkige dingen zei.”

De analist zei dat Lee gedurende de verkiezingscampagne heeft geprobeerd om enkele van zijn uitspraken terug te lopen in een poging om meer gematigde kiezers aan te spreken. “Desondanks durf ik te gokken dat de mensen die in de machtskringen in Washington, DC, of Tokio of in Kyiv, Oekraïne zitten, niet overdreven blij zijn met het vooruitzicht van een Lee-administratie,” zei hij.

Wanneer weten we de resultaten?

Koreanen in het buitenland hebben al hun stemmen uitgebracht, en de vervroegde stemming vond plaats op donderdag en vrijdag. Een groot aantal mensen kwam opdagen voor de vervroegde stemming, waaronder de twee frontrunners. Volgens de Nationale Kiescommissie zijn ongeveer 44,4 miljoen mensen in het land van 52 miljoen kiesgerechtigd. Op de verkiezingsdag, die een officiële feestdag is, openen de stembureaus om 6.00 uur (22:00 GMT) en sluiten ze om 20.00 uur (20:00 GMT). De telling begint onmiddellijk en de winnaar zal die avond of in de vroege uren van de volgende dag bekend zijn. De kandidaat die de meeste stemmen ontvangt, wordt als de winnaar beschouwd, zelfs als hij niet 50 procent van de stemmen behaalt.